SHIVAMANASA PUJA STOTRAM
(135-143 )
Bagavadgita: Saadhana Maarga
Track Four: SmaranaM
Towards Self-Realization – 5
Let us keep our minds focused on the teachings of the Guru, Sri Sankaracharya.
Out of compassion, he has left behind a large volume of his teachings, which can be grouped under three heads:
1. Bhashya Literature: His scholarly commentaries on the Prasthana Traya: The Upanishats, the Brahmasutras and the BhagavadGita.
2. Prakarana Texts: They are supplementary to the Bhashyas. They introduce the terminology and the methodology required to understand and practice Gnana Yoga.
Of them, Tattva-Bodha is the basic text which prescribes the qualifications essential for the seeker of Liberation to start the journey on the path of Gnana Yoga.
Then Viveka Chudamani, the Crest-Jewel of Discrimination, is a comprehensive treatise on Advaita Vedanta or Non-Dualism.
3. Stotra Literature: It contains a large number of Stotras on various deities. They are devotional outpourings. They are composed artistically in a variety of metres. Each of them has a distinct melody and rhythm, vibrating with some mantric power.
श्रीशिवमानसपूजा Sri Shivamaanasa Pooja
by Sri Shankaracharya
This Stotra shows a unique way of expressing devotion to one’s chosen deity by performing , differently, the usual Shodasopachara Pooja – consisting of sixteen Upacharas or Offerings.
The common way of performing the Pooja is by treating the chosen Deity like a divine Guest and by imagining the Divine Presence, in front, in the form of an idol, or an image, or a photo. Then the Sixteen Offerings are made in a state of meditative involvement and it ends by making a full prostration before the Deity.
1-3. In the first three shlokas of this Stotra by Sri Shankara, a new way of worship is introduced. The Devotee addresses Lord Shiva in prayer and describes, by means of visualization, all the offerings in terms of mental images. It is a Maanasa Pooja.
4 In the fourth shloka, yet another way of worshipping is introduced. The devotee internalizes the different aspects of his chosen deity, Lord Shiva, and worships by offering all the functions and activities of his own body and mind (antahkarana) in service to that internalized deity.
5 In the Fifth Shloka, the devotee seeks forgiveness from the Lord for all possible offences committed, knowingly or unknowingly.
Let us begin to recite and understand the meaning and significance of the stotra called Shiva Maanasa Pooja.
1.
रत्नैः कल्पितमासनं हिमजलैः स्नानं च दिव्याम्बरं
नानारत्नविभूषितं मृगमदामोदाङ्कितं चन्दनम् ।
जातीचम्पकबिल्वपत्ररचितं पुष्पं च धूपं तथा
दीपं देव दयानिधे पशुपते हृत्कल्पितं गृह्यताम् ॥ १॥
Ratnaih Kalpitam-Aasanam Hima-Jalaih Snaanam Ca Divya-Ambaram
Naanaa-Ratna-Vibhuussitam Mrga-Madaa-Moda-Angkitam Candanam |
Jaatii-Campaka-Bilva-Patra-Racitam Pusspam Ca Dhuupam Tathaa
Diipam Deva Dayaa-Nidhe Pashupate Hrt-Kalpitam Grhyataam ||1||
O Lord Shiva,
Here is a seat for you
that is bedecked with diamonds;
Here is cool water collected from the Himalayan rivers
for you to bathe;
I have a garment for you to wear
that is studded with a variety of gems;
There is sandal paste mixed with the fragrance of Musk.
I have for you flowers of different kinds
like jasmine and champaka
along with the leaves of Bilva trees;
there is dhoopa, incense. and deepa,
a lamp with shining flame:
O Lord, these are the offerings
created in my heart.
Please accept them,
O Master of all beings,
You are an Ocean of Compassion!
Seven Upacharas are mentioned in this Shloka:
1. Aasanam
2. Snanam
3. Vastram
4. Chandanam
5. Pushpam
6. Dhoopam and
7. Deepam
2.
सौवर्णे नवरत्नखण्डरचिते पात्रे घृतं पायसं
भक्ष्यं पञ्चविधं पयोदधियुतं रम्भाफलं पानकम् ।
शाकानामयुतं जलं रुचिकरं कर्पूरखण्डोज्ज्वलं
ताम्बूलं मनसा मया विरचितं भक्त्या प्रभो स्वीकुरु ॥ २॥
Sauvarnne Nava-Ratna-Khanndda-Racite Paatre Ghrtam Paayasam
Bhakssyam Pan.ca-Vidham Payo-Dadhi-Yutam Rambhaa-Phalam Paanakam |
Shaakaanaam-Ayutam Jalam Rucikaram Karpuura-Khannddo[a-U]jjvalam
Taambuulam Manasaa Mayaa Viracitam Bhaktyaa Prabho Sviikuru ||2||
O Lord,
I have prepared naivedyam for you
in the form of payasam, added with ghee,
kept in a gold bowl decked with
nine types of gems;
added to it are five types of eatables,
along with panakam
made of milk, curd and plantain fruit.
There is water to drink
that is made delicious with the addition
of several herbs;
there is tamboolam, betel-leaves,
sprinkled with edible camphor.
O Lord, all these offerings are prepared
by my mind with all devotion.
Kindly accept them
Three upacharas are mentioned in the second sloka:
1. Naivedyam
2. Jalam
3. Tamboolam
3.
छत्रं चामरयोर्युगं व्यजनकं चादर्शकं निर्मलं
वीणाभेरिमृदङ्गकाहलकला गीतं च नृत्यं तथा ।
साष्टाङ्गं प्रणतिः स्तुतिर्बहुविधा ह्येतत्समस्तं मया
सङ्कल्पेन समर्पितं तव विभो पूजां गृहाण प्रभो ॥ ३॥
Chatram Caamarayor-Yugam Vyajanakam Ca-Adarshakam Nirmalam
Viinnaa-Bheri-Mrdangga-Kaahala-Kalaa Giitam Ca Nrtyam Tathaa |
Saassttaanggam Prannatih Stutir-Bahu-Vidhaa Hye[i-E]tat-Samastam Mayaa
Sangkalpena Samarpitam Tava Vibho Puujaam Grhaanna Prabho ||3||
O Lord,
I am offering you a chatram, an umbrella,
a pair of fans, made of yak fur;
a clean spotless mirror;
and song and dance to the accompaniment
of various musical instruments
like veena, drum, etc.
I finally offer my prostrations along with chanting
of various hymns in your praise.–
all these offerings to you are made by my intent,-
they are mind-born.
O the Supreme All Pervasive One,
please accept them.
The remaining six upacharas are included in this sloka:
1. Chatra
2. Chamara (a pair of fur – fans)
3. Adarshaka (mirror)
4. Geetam and Nrutyam
5. Saastaanga namaskaara
6. Stuti (hymns of prise)
4.
आत्मा त्वं गिरिजा मतिः सहचराः प्राणाः शरीरं गृहं
पूजा ते विषयोपभोगरचना निद्रा समाधिस्थितिः ।
सञ्चारः पदयोः प्रदक्षिणविधिः स्तोत्राणि सर्वा गिरो
यद्यत्कर्म करोमि तत्तदखिलं शम्भो तवाराधनम् ॥ ४॥
Aatmaa Tvam Girijaa Matih Sahacaraah Praannaah Shariiram Grham
Puujaa Te Vissayopabhoga-Racanaa Nidraa Samaadhi-Sthitih |
San.caarah Padayoh Pradakssinna-Vidhih Stotraanni Sarvaa Giro
Yad-Yat-Karma Karomi Tat-Tad-Akhilam Shambho Tava-Araadhanam ||4||
O Lord,
Here is one more offering I make
of a different kind.
I view you as my very Atma;
My mind as Goddess Girija;
My five life-forces as your Attendants;
all of you to be housed in the Temple of my body.
There I perform puja in terms of the enjoyments
which my sense organs indulge in.
My sleep may be taken for deep meditation or Samadhi.
The wanderings of my feet amount to making pradakshina;
whatever my utterances are ,
take them as my praisings;
Whatever acts I do, O Lord,
may they be viewed as my adoring service to You!
5
करचरण कृतं वाक्कायजं कर्मजं वा ।
श्रवणनयनजं वा मानसं वापराधम् ।
विहितमविहितं वा सर्वमेतत्क्षमस्व ।
जय जय करुणाब्धे श्रीमहादेवशम्भो ॥ ५॥
Kara-Caranna-Krtam Vaak-Kaaya-Jam Karma-Jam Vaa
Shravanna-Nayana-Jam Vaa Maanasam Va-Aparaadham |
Vihitam-Avihitam Vaa Sarvam-Etat-Kssamasva
Jaya Jaya Karunna-Abdhe Shrii-Mahaadeva Shambho ||5||
O Lord, Mahadeva Shambho,
whatever be my offences
committed by my hands and feet;
or by my words or through my bodily actions;
or those caused by seeing and hearing;
or those of my mind,
whatever be they, the offences,
done knowingly or unknowingly –
I pray that they be forgiven.
O Shiva, Ocean of Compassion.
Victory to You, Victory to You.
I crave forgiveness from You!
ಶಿವಮಾನಸ ಪೂಜಾ
ಶ್ರೀ ಶಿವಮಾನಸ ಪೂಜಾ ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯ ವಿರಚಿತ
ಪೀಠಿಕೆ
ಭಗವದ್ಗೀತಾ;- ಸಾಧನ ಮಾರ್ಗ
ಮಾರ್ಗ ನಾಲ್ಕು – 4
ಆತ್ಮ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದೆಡೆಗೆ ಭಾಗ – 5
ನಾವು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಗುರು ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಬೋಧನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸೋಣ. ಅವರು ನಮಗೆ ಕರುಣೆ ತೋರಿ, ಅವರ ಬೋಧನೆಗಳುಳ್ಳ ಗ್ರಂಥಗಳ ಬೃಹತ್ ಭಂಡಾರವನ್ನೇ ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಮೂರು ವಿಭಾಗಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
1. ಭಾಷ್ಯ ಗ್ರಂಥಗಳು : ಪ್ರಸ್ಥಾನ ತ್ರಯಗಳಾದ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳೂ, ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರಗಳೂ ಮತ್ತು ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಇವುಗಳ ಮೇಲೆ ಅವರ ಪಾಂಡಿತ್ಯಪೂರ್ಣ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ವಿವರಣೆಗಳು.
2. ಪ್ರಕರಣ ಮೂಲ ಪಾಠಗಳು :- ಇವು ಭಾಷ್ಯಗಳಿಗೆ ಅನುಬಂಧಗಳು.
ಜ್ಞಾನ ಯೋಗವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಆಚರಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಪದಜ್ಞಾನ ಹಾಗೂ ಕ್ರಮಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಇವು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತಿಯ ಅನ್ವೇಷಕನು ಜ್ಞಾನ ಯೋಗದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಬೇಕಾದ, ಅತ್ಯವಶ್ಯಕ ಯೋಗ್ಯತಾವಿಶೇಷಗಳನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಮೂಲ ಪಾಠಗಳು “ತತ್ವಬೋಧ” ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ದೊರಕುತ್ತವೆ. ನಂತರ “ವಿವೇಕ ಚೂಡಾಮಣಿ”ಯು ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತದ ಮೇಲಿನ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.
3. ಸ್ತೋತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳು : ಬಗೆಬಗೆಯ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ರಚಿಸಿರುವ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಸ್ತೋತ್ರಗಳು ಈ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿವೆ. ಅವು ಭಕ್ತಿಯ ಭಾವವ್ಯಕ್ತತೆಯ ವರ್ಷಧಾರೆಯೇ ಸರಿ. ಅವು ವಿಧವಿಧವಾದ ಛಂದಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕೌಶಲ್ಯಯುತವಾಗಿ ರಚಿಸಿದವುಗಳು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ್ತೋತ್ರವೂ ನಿಶ್ಚಿತವಾದ ಶೃತಿ ಮತ್ತು ತಾಳದೊಂದಿಗೆ, ಮಂತ್ರಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಕಂಪನಗಳನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವಂತಹುದಾಗಿದೆ.
ಶ್ರೀ ಶಿವಮಾನಸ ಪೂಜಾ ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯ ವಿರಚಿತ
ತಮ್ಮ ಇಷ್ಟದೈವವನ್ನು ಪೂಜಿಸುವವರಿಗೆ, ಹದಿನಾರು ಉಪಚಾರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ, ವಾಡಿಕೆಯ ಷೋಡಶೋಪಚಾರ ಪೂಜೆಯನ್ನು, ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಆಚರಿಸುವ ಅನನ್ಯವಾದ ಹಾದಿಯನ್ನು, ಈ ಸ್ತೋತ್ರವು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಇಷ್ಟ ದೈವವನ್ನು ವಿಗ್ರಹದ ರೂಪದಲ್ಲಾಗಲೀ, ಭಾವಚಿತ್ರದ ರೂಪದಲ್ಲಾಗಲೀ, ಪ್ರತಿಮೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಾಗಲೀ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಆವಾಹಿಸಿ, ದಿವ್ಯ ಅತಿಥಿಯಂತೆ ಭಾವಿಸಿ ಪೂಜೆಗೈಯುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಧಿ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ನಂತರ ಧ್ಯಾನ ಮಗ್ನತೆಯಿಂದ ಹದಿನಾರು ಉಪಚಾರಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸಿ, ದೈವದ ಮುಂದೆ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪೂಜೆಯು ಮುಗಿಯುತ್ತದೆ.
1-3 ಶ್ರೀ ಶಂಕರರರ ಈ ಸ್ತೋತ್ರದಲ್ಲಿ, ಮೊದಲ ಮೂರು ಶ್ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸವಿಧಾನದ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭಕ್ತನು ತನ್ನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನೊಡೆಯ ಶಿವನನ್ನು, ಕಲ್ಪನೆಯಿಂದ ಊಹಿಸಿಕೊಂಡು, ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿಕೊಂಡು ಅವನನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ ತನ್ನೆಲ್ಲಾ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿವೇದಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಮಾನಸ ಪೂಜೆಯಾಗಿದೆ.
4. ನಾಲ್ಕನೆಯ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಪೂಜಾ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭಕ್ತನು ತನ್ನ ಇಷ್ಟದೈವವಾದ ಶಿವನ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಅಂತರ್ಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ದೇಹದ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಯ ಮತ್ತು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಆತನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾನೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಆ ಆಂತರ್ಗತವಾದ ದೈವಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಅಂತಃಕರಣದಿಂದ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾನೆ.
5. ಐದನೆಯ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ, ತಿಳಿದೋ, ತಿಳಿಯದೆಯೋ ತಾನು ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲ ಸಂಭಾವ್ಯ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸುವಂತೆ, ಭಕ್ತನು ಭಗವಂತನನ್ನು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.
“ಶಿವ ಮಾನಸ ಪೂಜಾ” ಎಂಬ ಸ್ತೋತ್ರವನ್ನು ನಾವು ಈಗ ಪಠಿಸಿ, ಅದರ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹಾಗೂ ಅದರ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಉದ್ಯುಕ್ತರಾಗೋಣ.
1.
ರತ್ನೈಃ ಕಲ್ಪಿತಮಾಸನಂ ಹಿಮಜಲೈಃ ಸ್ನಾನಂ ಚ ದಿವ್ಯಾಂಬರಂ
ನಾನಾರತ್ನ ವಿಭೂಷಿತಂ ಮೃಗಮದಾ ಮೋದಾಂಕಿತಂ ಚಂದನಮ್ |
ಜಾತೀ ಚಂಪಕ ಬಿಲ್ವಪತ್ರ ರಚಿತಂ ಪುಷ್ಪಂ ಚ ಧೂಪಂ ತಥಾ
ದೀಪಂ ದೇವ ದಯಾನಿಧೇ ಪಶುಪತೇ ಹೃತ್ಕಲ್ಪಿತಂ ಗೃಹ್ಯತಾಮ್ || 1 ||
1. ಹೇ ದೇವದಿದೇವನಾದ ಶಿವನೇ,
ರತ್ನಗಳಿಂದ ಅಲಂಕೃತವಾದ ಆಸನವು ಇಲ್ಲಿದೆ ನಿನಗೆ. ನಿನ್ನ ಸ್ನಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹಿಮಾಲಯದ ನದಿಗಳಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ತಣ್ಣಗಿನ ನೀರು ಇಲ್ಲಿದೆ.
ನಿನಗೆ ಧರಿಸಲು, ಬೇಕಾದ ನಾನಾ ರತ್ನಗಳಿಂದ ಶೋಭಿತವಾದ, ದಿವ್ಯವಾದ ಉಡುಪು ನನ್ನಲ್ಲಿದೆ. ಕಸ್ತೂರಿ ಪರಿಮಳ ಮಿಶ್ರಿತ ಚಂದನದ ಗಂಧವೂ ಇಲ್ಲಿದೆ.
ಜಾಜಿ, ಚಂಪಕ, ಮಲ್ಲಿಗೆ ಮುಂತಾದ ವಿವಿಧ ಹೂಗಳು ನನ್ನಲ್ಲಿವೆ. ಅದರೊಂದಿಗೆ ಬಿಲ್ವ ವೃಕ್ಷದ ಪತ್ರೆಗಳೂ ಸಹ ಇಲ್ಲಿವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಧೂಪವಿದೆ, ಹೊಳೆಯುವ ಕಾಂತಿಯುಕ್ತ ದೀಪವಿದೆ.
ಹೇ ಪ್ರಭುವೇ, ನನ್ನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಪಿತವಾದ ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಿನಗೆ ಅರ್ಪಣೆ.
ದೇವತೆಗಳ ದೇವನಾದ ಹೇ ಪಶುಪತಿಯೇ, ನೀನು ಕರುಣಾ ಸಾಗರನು. ದಯವಿಟ್ಟು ಇವುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸು.
ಈ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ಏಳು ಉಪಚಾರಗಳು ಇಂತಿವೆ.
1. ಆಸನಂ
2. ಸ್ನಾನಂ
3. ವಸ್ತ್ರಂ
4. ಚಂದನಂ
5. ಪುಷ್ಪಂ
6. ಧೂಪಂ
7. ದೀಪಂ
2.
ಸೌವರ್ಣೇ ನವರತ್ನಖಂಡ ರಚಿತೇ ಪಾತ್ರೇ ಘೃತಂ ಪಾಯಸಂ
ಭಕ್ಷ್ಯಂ ಪಂಚವಿಧಂ ಪಯೋದಧಿಯುತಂ ರಂಭಾಫಲಂ ಪಾನಕಮ್ |
ಶಾಕಾನಾಮಯುತಂ ಜಲಂ ರುಚಿಕರಂ ಕರ್ಪೂರ ಖಂಡೋಜ್ಜ್ಚಲಂ
ತಾಂಬೂಲಂ ಮನಸಾ ಮಯಾ ವಿರಚಿತಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪ್ರಭೋ ಸ್ವೀಕುರು || 2 ||
2. ನವರತ್ನ ಖಚಿತವಾದ ಬಂಗಾರದ ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ, ಇರಿಸಿರುವ ತುಪ್ಪವನ್ನು ಸೇರಿಸಿರುವ ಪಾಯಸದ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ನಾನು ನಿನಗೆ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿರುವೆ. ಅದರೊಟ್ಟಿಗೆ ಐದು ವಿಧವಾದ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳಿವೆ. ಹಾಲು, ಮೊಸರು ಮತ್ತು ಬಾಳೆಹಣ್ಣಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಪಾನಕವೂ ಇದರೊಂದಿಗಿದೆ. ಹಲವಾರು ವನಸ್ಪತಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಮಧುರವಾದ ನೀರು ಕುಡಿಯಲು ಸಿದ್ಧವಿದೆ. ತಿನ್ನತಕ್ಕಂತಹ ಕರ್ಪೂರವನ್ನು ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ವಿಳೆಯೆದೆಲೆಗಳ ತಾಂಬೂಲವೂ ಸಹ ಇಲ್ಲಿದೆ.
ಹೇ ಪ್ರಭುವೇ ಈ ಎಲ್ಲ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶ್ರದ್ಧಾಭಕ್ತಿಯಿಂದ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದಲೇ ತಯಾರಿಸಿರುವೆ. ದಯವಿಟ್ಟು ಇವುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸು.
ಎರಡನೆಯ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಉಪಚಾರಗಳು ಇಂತಿವೆ.
1. ನೈವೇದ್ಯಂ
2. ಜಲಂ
3. ತಾಂಬೂಲಂ
ಛತ್ರಂ ಚಾಮರಯೋರ್ಯುಗಂ ವ್ಯಜನಕಂ ಚಾದರ್ಶಕಂ ನಿರ್ಮಲಂ
ವೀಣಾ ಭೇರಿ ಮೃದಂಗ ಕಾಹಲಕಲಾ ಗೀತಂ ಚ ನೃತ್ಯಂ ತಥಾ |
ಸಾಷ್ಟಾಂಗಂ ಪ್ರಣತಿಃ ಸ್ತುತಿ–ರ್ಬಹುವಿಧಾ–ಹ್ಯೇತತ್–ಸಮಸ್ತಂ ಮಯಾ
ಸಂಕಲ್ಪೇನ ಸಮರ್ಪಿತಂ ತವ ವಿಭೋ ಪೂಜಾಂ ಗೃಹಾಣ ಪ್ರಭೋ || 3 ||
3. ಹೇ ಪ್ರಭುವೇ,
ನಾನು ನಿನಗೆ ಛತ್ರಿಯನ್ನೂ, ಚಮರೀ ಮೃಗದ ತುಪ್ಪಳದಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಜೋಡಿಬೀಸಣಿಗೆಯನ್ನು ಅಂದರೆ ಚಾಮರವನ್ನೂ, ನಿರ್ಮಲವಾದ ಸ್ವಚ್ಛವಾದ ಕನ್ನಡಿಯನ್ನೂ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ವೀಣೆ, ಮೃದಂಗ, ಭೇರಿ ಇತ್ಯಾದಿ ವಿಧವಿಧದ ವಾದ್ಯವೃಂದದ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಸಂಗೀತದಿಂದ ಒಡಗೂಡಿದ ಹಾಡು ಮತ್ತು ನೃತ್ಯವನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
ಕೊನೆಯದಾಗಿ ನಾನು ನಿನ್ನ ಬಹು ವಿಧದ ಕೀರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಾ ನನ್ನ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ಪ್ರಣಾಮಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
ಈ ಸಮಸ್ತ ನಿವೇದನೆಗಳನ್ನು ನನ್ನ ಮನೋಜನ್ಯ ಸಂಕಲ್ಪದಿಂದ ನಿನಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
ಹೇ ಪರಮೇಶ್ವರನೇ, ದಯೆಯಿಟ್ಟು ಇವುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸು.
ಈ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ಉಳಿದ ಆರು ಉಪಚಾರಗಳು ಇಂತಿವೆ.
1. ಛತ್ರ
2. ಚಾಮರ
3. ಆದರ್ಶಕ ಅಂದರೆ ಕನ್ನಡಿ
4. ಗೀತೆ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ
5. ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ
6. ಸ್ತುತಿ.
4.
ಆತ್ಮಾ ತ್ವಂ ಗಿರಿಜಾ ಮತಿಃ ಸಹಚರಾಃ ಪ್ರಾಣಾಃ ಶರೀರಂ ಗೃಹಂ
ಪೂಜಾ ತೇ ವಿಷಯೋಪಭೋಗ–ರಚನಾ ನಿದ್ರಾ ಸಮಾಧಿಸ್ಥಿತಿಃ |
ಸಂಚಾರಃ ಪದಯೋಃ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣವಿಧಿಃ ಸ್ತೋತ್ರಾಣಿ ಸರ್ವಾ ಗಿರೋ
ಯದ್ಯತ್ಕರ್ಮ ಕರೋಮಿ ತತ್ತದಖಿಲಂ ಶಂಭೋ ತವಾರಾಧನಮ್ || 4 ||
4. ಹೇ ಪ್ರಭುವೇ,
ಮತ್ತೊಂದು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ನಿವೇದನೆಯನ್ನು ನಾನು ಇಲ್ಲಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
ನಿನ್ನನ್ನು ನನ್ನ ವಾಸ್ತವಿಕ ಆತ್ಮವೆಂದೇ ಬಗೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಗಿರಿಜಾ ದೇವಿಯೇ ನನ್ನ ಮತಿ, ನಿನ್ನ ಸಹಚರರೇ ನನ್ನ ಪಂಚ ಪ್ರಾಣಗಳು. ನನ್ನ ಶರೀರವೆಂಬ ದೇಗುಲದಲ್ಲಿ ನೀವೆಲ್ಲರೂ ನೆಲೆಸಿರುವಿರಿ, ಅಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಇಂದ್ರಿಯಗಳು ಹರ್ಷದಿಂದ ತೃಪ್ತಿ ಪಡುವಷ್ಟರವರೆಗೆ ನಾನು ನಿಮ್ಮ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವೆನು.
ನನ್ನ ನಿದ್ರೆಯೆಂಬುದು ಆಳವಾದ ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿ ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿ. ನಿನಗೆ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿಯೇ ನನ್ನ ಪಾದಗಳ ಸಂಚಾರವು. ನಾನು ಏನೇ ಮಾತನಾಡಿದರೂ ಅವನ್ನು ನಾನು ನಿನಗೆ ಮಾಡುವ ಸ್ತುತಿಗಳೇ ಎಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸು. ನಾನು ಏನೇ ಕರ್ಮ ಮಾಡಿದರೂ ಸಹ ಅವುಗಳನ್ನು ನಾನು ನಿನಗೆ ಮಾಡುವ ಸೇವೆ, ಆರಾಧನೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸು ಹೇ ಪ್ರಭುವೇ.
5
ಕರ ಚರಣ ಕೃತಂ ವಾಕ್ಕಾಯಜಂ ಕರ್ಮಜಂ ವಾ
ಶ್ರವಣ ನಯನಜಂ ವಾ ಮಾನಸಂ ವಾಪರಾಧಮ್ |
ವಿಹಿತಮವಿಹಿತಂ ವಾ ಸರ್ವಮೇತತ್–ಕ್ಷಮಸ್ವ
ಜಯ ಜಯ ಕರುಣಾಬ್ಧೇ ಶ್ರೀ ಮಹಾದೇವ ಶಂಭೋ || 5 ||
5. ಹೇ ಮಹಾದೇವ ಶಂಭೋ, ಪ್ರಭುವೇ, ನನ್ನ ಕೈಗಳಿಂದಾಗಲೀ, ಚರಣಗಳಿಂದಾಗಲೀ ಅಥವಾ ನನ್ನ ಮಾತುಗಳಿಂದಾಗಲೀ, ನನ್ನ ದೈಹಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದಾಗಲೀ ಅಥವಾ ಶ್ರವಣದಿಂದಾಗಲೀ, ನೋಟದಿಂದಾಗಲೀ ಅಥವಾ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದಾಗಲೀ, ನಾನು ಯಾವುದೇ ಅಪರಾಧವನ್ನು ತಿಳಿದೋ ತಿಳಿಯದೆಯೋ ಎಸಗಿದ್ದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಮನ್ನಿಸಬೇಕೆಂದು ನಾನು ನಿನ್ನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತೇನೆ.
ಓ ಶಿವನೇ, ಕರುಣಾಸಾಗರನೇ,
ಜಯವು ನಿನಗೆ, ಜಯವು ನಿನಗೆ,
ನಾನು ನಿನ್ನ ಕ್ಷಮೆಗಾಗಿ ಹಂಬಲಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.