TATTVA BODHA
(340 – 404)
By Sri Shankaracharya
Introduction
We have just completed reciting and understanding Shanakara’s “Bhaja Govindam.”
It has a melody of its own, which continues to linger.
At the same time, we feel its impact on us at two levels:
- It stimulates the mind to practice devotion to the Lord with all intensity and
firmness, seeking Divine Grace.
2. It urges the intellect to think afresh, to enquire into and to reflect on the basic,
fundamental issues:
A) What is the nature of Samsaara ?
B) What is the Law of Karma?
C) Who am I and why am I here?
D) How do I relate to others and to the World outside?
E) Who is the Creator and what is my relationship with Him?
F) What is Truth and how should I enquire into and know the Truth or Reality?
G) What prevents me from knowing the Truth?
H) What is Moksha or Liberation and how do I get it?
If we want to get answers to the above and if we are driven by an urge to attain
Liberation, we should approach Shankara again.
Shankara has authored, for Seekers like us, a set of foundational texts that introduce fundamental concepts and practices in Advaita Vedanta. They go by the name ‘Prakarana Granthas.’
Tattva Bodha is one such text in which we get answers to all our questions raised above.
Tattva Bodha means Knowledge of the Truth or the Reality.
This knowledge is acquired through enquiry, using the method of discrimination
Shankara employs the Question-Answer format that we often find in the Upanishads.
This discriminative enquiry includes the three fundamental aspects of Existence:
1. Aham: the individual Self or Aatman as Jiva;
2. Idam: the Universe and its Evolution; and the role of Maaya ; and
3. Tat: Brahman as Ishvara.
Then the Enquiry proceeds to discuss the essential Identity of Jeeva and Ishvara.
It is followed by an inquiry into the Mahavaakya: Tat Tvam Asi
This discriminative enquiry culminates in the Vision of a Liberated Soul, the Jeevanmukta.
Advaita Vedanta proposes three stages for the Spiritual Seeker to go through:
1. Siddhanta: a set of rules and principles the Seeker should follow in realizing the
objective.
2. Saadhana: training or discipline through which the Seeker passes to reach the Goal.
3. Siddhi: the Realisation of the Goal.
After completing the study of Tattva Bodha, the Seeker could take up the study of Aparokshaanubhuti, another Prakarana Grantha by Shankara, for further help to get the Knowledge of Brahman (24 to 28) and the Saadhana (100 to 124) required to reach the Goal of Moksha or Libteration.
We the Seekers can as well take up the daily morning recitation of Shankara’s PRATASMARANA STOTRAM, which sums up the essence of Advaita Vedanta in three short verses.
It begins like this:
Praatah smaraami hrudi samspurat Aatma Tattvam ….
(Link to be given)
An Overview of Tattva Bodha
The text opens with an Invocation
Then the Methodology: Shankara uses the method of
Discriminative Enquiry to get the Knowledge of Truth or Reality.
Four-fold Eligibility: One should possess
Viveka,
Vairagya,
Six-fold Sampatti and
Mumukshutvam – strong desire for Liberation
Then the Enquiry into the Truth begins:
“Aatma is Real and everything else is unreal.”
Then What is Aatma?
It is other than the Three Bodies: Sthula,
Sukshma and Kaarana;
It is beyond the Five Sheaths;
It is the Witness of the Three States of
Consciousness; and
it is of the nature of Existence-Consciousness-
Bliss.
What is the Jagat, the Universe?
It is the result of the Evolution of 24 factors.
What is Maaya?
It is dependent on Brahman and it is of
the Three Qualities: Sattva, Rajas and Tamas.
Jiva and Ishvara – How are they related?
Enquiry into the Statement: Tat Twam Asi.
Who is a Man of Realisation or Jeevanmukta?
One who gains the immediate Knowledge that
he is not the body but he is Existence-Consciousness-Bliss.
Karma: Aagaami, Sanchita and Prarabhdha.
Freedom comes from the Bondage of Karma with
the Realisation of the Truth.
Shankara concludes the Enquiry asserting that
the Knower of the Self, having crossed Samsaara, attains
Supreme Bliss here itself. The Shruti also asserts the same.
Shankara begins the text of Tattve Bodha with an Invocation:
वासुदेवेन्द्रयोगीन्द्रं
नत्वा
ज्ञानप्रदं गुरुम् ।
मुमुक्षूणां हितार्थाय
तत्त्वबोघः अभिधीयते ॥ .
natvā
jñānapradaṁ guruṁ
Mumukṣūṇāṁ hitārthāya
tattvabōdhō’bhidhīyatē II
Offering my Salutations to the Supreme Lord
Vaasudevendra, Who is the most celebrated Yogi,
And Who, as the Guru, bestows Knowledge,
Tattava Bodha, the Knowledge of Truth or Reality,
is expounded for those who intensely desire Liberation.
In the spiritual and literary traditions of India
there is a convention followed by the authors.
The author begins the text with an Invocation
to his chosen Deity and then proceeds to indicate
the Anubandha Chatushtaya. It has four parts:
1. Adhikaari: to whom the Text is addressed;
2. Vishaya: the subject-matter of the Text;
3. Prayojana: the purpose of composing the Text; and
4. Sambandha: the relation of the Text to the Purpose and
To the person the Text is meant for.
In the case of Tattva Bodha,
Adhikaari is the Seeker who intensely desires Liberation;
Vishaya is Tattva Bodha, the Knowledge of Truth or Reality;
Prayojana is to facilitate Liberation; and
Sambandha: by the study of the Text,
and by Realisation of the Truth,
the Seeker gains Liberation.
The Method of Discriminative Enquiry
2. साधनचतुष्टय
सम्पन्नाधिकारिणां
मोक्षसाधनभूतं
तत्त्वविवेकप्रकारं
वक्ष्यामः ।
Sādhanacatuṣṭaya
sampannādhikāriṇāṁ
mōkṣasādhānabhūtaṁ
tattvavivēkaprakāram
vakṣyāmaḥ I
We shall explain the Nature of Truth or Reality
to those who possess the ‘four-fold Eligibility’,
by using the method of Discriminative Enquiry,
by means of which Liberation can be attained.
The Four-fold Eligibility
3.
साधनचतुष्टयं किम् ?
Sādhana catuṣṭayaṁ kiṁ?
What is meant by Saadhana Chatushtaym?
नित्यानित्यवस्तुविवेकः ।
इहामुत्रार्थफलभोगविरागः ।
शमादिषट्कसम्पत्तिः ।
मुमुक्षुत्वं चेति ।
Ihāmutrārthaphalabhōga virāgaḥ.
Mumukṣutvam cēti.
Saadhana Chatushtayam includes:
a) नित्यानित्यवस्तुविवेकः
Nityānityavastu vivēkaḥ.
The ability to discriminate between
the permanent and the impermanent;
b) इहामुत्रार्थफलभोगविरागः
Ihāmutrārthaphalabhōga virāgaḥ.
Dispassion towards the enjoyment
of the fruits of one’s actions here and hereafter;
c) शमादिषट्कसम्पत्तिः
Śamādi Ṣaṭka sampattiḥ.
The six-fold inner resources beginning with
shama or control over the mind; and
d) मुमुक्षुत्वं चेति
Intense desire for Liberation.
4.
नित्यानित्यवस्तुविवेकः कः ?
Nityānityavastu vivēkaḥ kaḥ?
What is meant by the Discrimination
between the permanent and the impermanent?
नित्यवस्त्वेकं ब्रह्म
तद्व्यतिरिक्तं सर्वम
आनित्यम् ।
अयमेव नित्यानित्यवस्तुविवेकः ।
Nityavastvēkaṁ Brahma
tadvyatiriktaṁ sarvam
anityaṁ.
Ayamēva nityānityavastuvivēkaḥ
Brahman, the Reality, alone is permanent.
Everything else is impermanent.
This is what is meant by discrimination
between the permanent and the impermanent.
5. विरागः कः ?
Virāgaḥ kaḥ?
What is dispassion?
इहस्वर्गभोगे षु इच्छाराहित्यम् ।
Iha svargabhōgēṣu icchārāhityaṁ
The absence of desire for the enjoyment
of fruits of one’s actions here or hereafter.
6. शमादिसाधनसम्पत्तिः का ?
Śamādi sādhana sampattiḥ kā?
What is meant by the Treasure of one’s Resources,
like shama or mind-control
शमो दम
Śamō dama
उपरमस्तितिक्षा
uparatistitikṣā
श्रद्धा समाधानं
śraddhā samādhānaṁ
च इति ।
ca iti
They are: sama, dama, uparama, titikshaa, sraddhaa and samaadhaanam,
7. शमः कः ?
Śamaḥ kaḥ?
What is sama?
मनोनिग्रहः ।
Manō-nigrahaḥ
Sama is exercising control over the mind.
दमः कः?
Damaḥ kaḥ?
What is dama?
चक्षुरादिबाह्येन्द्रियनिग्रहः ।
Cakṣurādi bāhyēndriya nigrahaḥ.
It is exercising control
over the external sense organs
like the eyes, etc.
9. उपरमः कः ?
Uparamaḥ kaḥ?
What is uparama or uparati?
स्वधर्मानुष्ठानमेव ।
Svadharmānuṣṭhānaṁ ēva.
It is the strict observance of one’s own Dharma.
10.. तितिक्षा का ?
Titikṣā kā?
What is meant by titikshaa?
शीतोष्णसुखदुःखादिसहिष्णुत्वम् ।
Śītōṣṇa sukhaduḥḵẖādi sahiṣṇutvaṁ
It is the ability to bear and endure
experiences like heat and cold or
pleasure and pain with equanimity.
11. श्रद्धा कीदृशी ?
Śraddhā kīdṛśī?
What is meant by shraddhaa?
गुरुवेदान्तवाक्यादिषु विश्वासः श्रद्धा ।
Guru vēdāntavākyādiṣu viśvāsaḥ śraddhā
Faith in the teachings of the Guru
and Vedaanta is known as shraddhaa.
12. समाधानं किम् ?
Samādhānaṁ kiṁ?
What is samaadhaanam?
चित्तैकाग्रता ।
Cittaikāgratā.
it is focusing of the mind.
13. मुमुक्षुत्वं किम् ?
Mumukṣutvaṁ kiṁ?
What is meant by mumukshutvam?
मोक्षो मे भूयाद् इति इच्छा ।
Mōkṣō mē bhūyād iti icchā.
The intense desire for Liberation to happen to me.
14. एतत् साधनचतुष्टयम् ।
ततः तत्त्वविवेकस्या अधिकारिणो भवन्ति ।
Ētat sādhanacatuṣṭayaṁ.
Tatastattva vivēkasyādhikāriṇō bhavanti.
These are the four-fold Qualifications.
Those who acquire these qualifications
become fit and eligible to take up
the Discriminative Enquiry into the Nature
of Reality or Truth.
Discriminative Enquiry into the Truth
15. तत्त्वविवेकः कः ?
Tattvavivēkaḥ kaḥ?
What is meant by enquiry into the Truth?
आत्मा सत्यं तदन्यत् सर्वं मिथ्येति ।
Ātmā satyaṁ tadanyat sarvaṁ mithyēti
It is to arrive at the conclusion,
through enquiry, that Aatma is Real
and everything other than that is Unreal.
16. आत्मा कः ?
ātmā kah?
What is Aatma? How to know It?
स्थूलसूक्ष्मकारणशरीराद्व्यतिरिक्तः
पञ्चकोशातीतः सन्
अवस्थात्रयसाक्षी
सच्चिदानन्दस्वरूपः सन्
यस्तिष्ठति स आत्मा ।
Sthūlasūkṣmakāraṇa śarīrād vyatiriktaḥ
pañcakōśātītaḥ san
Avasthātraya sākṣī
saccidānandasvarūpaḥ san
yastiṣṭati sa ātmā.
It is to be known like this:
a) it is different from the three Bodies,
Sthula, Sukshma and Kaarana;
b) it is beyond the Five Koshas:
Annamaya, Praanamaya, Manomaya,
Vignaanamaya and Aanandamaya;
c) it stands as the Witness to the Three States
of Consciousness: Wakeful, Dreaming and Deep Sleep; and
d) it is of the Nature of Sat, Chit and Aananda:
Existence, Consciousness and Bliss.
That which stands as specified above is Aatmaa.
The Three Bodies
17. स्थूलशरीरं किम् ?
sthūlaśarīraṁ kiṁ?
What is meant by Sthula Shariram?
पञ्चीकृतपञ्चमहाभूतैः कृतं
सत्कर्मजन्यं
सुखदुःखादिभोगायतनं
शरीरम्
अस्ति जायते वर्धते विपरिणमते अपक्षीयते विनश्यतीति
षड्विकारवत् एतत्स्थूलशरीरम् ।
Pañcīkṛtapañcamahābhūtaiḥ kṛtaṁ
satkarmajanyaṁ
sukhaduḥkhādi bhōgāyatanaṁ
śarīraṁ.
Asti jāyatē vardhatē vipariṇamatē apakṣīyatē vinaśyatīti
Ṣaḍvikāravadētat sthūlaśarīraṁ
Sthula Sharira is the gross body that is defined in the following way:
It is made up of the Five Elements,
after they have undergone the process of Panchikarana.
Panchikarana is the process during which
the Five Subtle Elements transform from the Subtle
to the Gross state.
The Sthula Sharira is the result of Good Actions done in the Past,
that is, in the Past Lives.
It is the abode where all the transactions take place
giving rise to the experiences of Joy and Sorrow.
It is Sharira, which means that it is liable to disintegrate
with the passage of time.
So the Gross Body, made up of the Five Elements,
degenerates and disintegrates in the following ways:
It undergoes Six modifications:
1. Asti: it exists; it has its presence felt in the womb;
2. Jaayate: it is born;
3. Vardhate: it grows;
4. Viparinamate: it matures;
5. Apaksiyate: it begins to decay; and
6. Vinasyati: it dies.
It disintegrates into its five constituent Elements.
18. सूक्ष्मशरीरं किम् ?
sūkṣmaśarīraṁ kiṁ?
What is meant by the Sukshma Shariram
or the Subtle Body ?
अपञ्चीकृतपञ्चमहाभूतैः कृतं
सत्कर्मजन्यं
सुखदुःखादिभोगसाधनं
पञ्चज्ञानेन्द्रियाणि
पञ्चकर्मेन्द्रियाणि
पञ्चप्राणादयः
मनश्चैकं
बुद्धिश्चैका
एवं सप्तदशाकलाभिः
सह यत्तिष्ठति
तत्सूक्ष्मशरीरम् ।
Apañcīkṛta pañcamahābhūtaiḥ kṛtaṁ
satkarmajanyaṁ
sukhaduḥkhādi bhōga sādhanaṁ
pañcajñānēndriyāṇi
pañcakarmēndriyāṇi
pañcaprāṇādayaḥ
manaścaikaṁ
buddhiścaikā
ēvaṁ saptadaśakalābhiḥ
saha yat tiṣṭhati
tat sūkṣmaśarīram.
The Subtle body is formed by the Five Great Elements
in their Subtle State, before Panchikaranam.
It is also, like the Gross Body, the result of good actions done in the past.
It is also the abode where experiences of joy and sorrow happen.
It is made up of Seventeen Constituents:
1. Five Sense Organs of Perception;
2. Five sense Organs of Action;
3. Five Pranas or Life Energies;
4. The Mind and
5. The Intellect.
The Body that is situated with the above Seventeen Constituents
is called the Subtle Body or Sukshma Sariram.
The Five Sense Organs of Perception,
19. श्रोत्रं त्वक् चक्षुः रसना घ्राणम् इति पञ्च ज्ञानेन्द्रियाणि ।
Śrōtraṁ tvak cakṣuḥ rasanā ghrāṇam iti pañcajñānēndriyāṇi.
The ears, the skin, the eyes, the tongue and the nose
are the five Sense Organs.
Their Presiding Deities are:
श्रोत्रस्य दिग्देवता ।
Śrōtrasya digdēvatā.
Digdevata for the ears;
त्वचो वायुः ।
Tvacō vāyuḥ.
Vaayu or the Wind for the skin;
चक्षुषः सूर्यः
Cakṣuṣaḥ sūryaḥ.
Surya or the Sun for the eyes
रसनाया वरुणः ।
Rasanāyā varuṇaḥ.
Varuna or Water for the tongue
घ्राणस्य अश्विनौ ।
Ghrāṇasya aśvinau.
Aswini Kumars for the nose
इति ज्ञानेन्द्रियदेवताः ।
Iti jñānēndriyadēvatāḥ.
They are the Presiding Deities
of the Sense Organs of Perception..
Their Functions;
श्रोत्रस्य विषयः शब्दग्रहणम् ।
śrōtrasya viṣayaḥ śabdagrahaṇaṁ
Cognition of sound for the ears;
त्वचो विषयः स्पर्शग्रहणम् ।
(tvacō viṣayaḥ sparśa grahaṇaṁ
Cognition of touch for the skin;
चक्षुषो विषयः रूपग्रहणम् ।
cakṣuṣō viṣayaḥ rūpa grahaṇaṁ
Cognition of form for the eyes;
रसनाया विषयः रसग्रहणम् ।
rasanāyā viṣayaḥ rasa grahaṇaṁ
Cognition of taste for the tongue;
घ्राणस्य विषयः गन्धग्रहणम् इति ।
ghrāṇasya viṣayaḥ gandha grahaṇaṁ
Cognition of smell for the nose.
The Sense Organs of Action:
20. वाक्पाणिपादपायूपस्थानीति पञ्चकर्मेन्द्रियाणि ।
Vāk pāṇi pāda pāyūpasthānīti pañca karmēndriyāṇi.
Speech, the Hands, the Legs, the Anus and the Genitals
are the five Sense Organs of Action.
Their Presiding Deities are
वाचो देवता वह्निः ।
Vācō dēvatā vahniḥ.
Agni for Speech;
हस्तयोरिन्द्रः ।
Hastayōrindraḥ ,
Indra for the Hands;
पादयोर्विष्णुः ।
Pādayōrviṣṇuḥ.
Vishnu for the Legs;
पायोर्मृत्युः ।
Pāyōrmṛtyuḥ.
Mrutyu for the Anus;
उपस्थस्य प्रजापतिः ।
Upasthasya prajāpatiḥ.
Prajapati for the Genitals
इति कर्मेन्द्रियदेवताः ।
Iti karmēndriyadēvatāḥ.
Their Functions:
वाचो विषयः भाषणम् ।
Vācō viṣayaḥ bhāṣaṇam.
Speech for the Tongue;
पाण्योर्विषयः वस्तुग्रहणम् ।
Pāṇyōrviṣayaḥ vastugrahaṇam.
Grasping objects for the Hands;
पादयोर्विषयः गमनम् ।
Pādayōrviṣayaḥ gamanam.
Locomotion for the Legs;
पायोर्विषयः मलत्यागः ।
Pāyōrviṣayaḥ malatyāgaḥ.
उपस्थस्य विषयः आनन्द इति ।
Upasthasya viṣayaḥ ānanda iti.
Elimination of waste for the Anus;
Procreation for the Genitals i.e Aananda .
21. कारणशरीरं किम् ?
kāraṇaśarīraṁ kiṁ?
What is meant by Kaarana Sariram?
अनिर्वाच्या अनादि अविद्यारूपं
Anirvācyānādhyavidhyārūpaṁ
शरीरद्वयस्य कारणमात्रं
śarīradvayasya kāraṇamātraṁ
सत्स्वरूपा अज्ञानं
satsvarūpā jñānaṁ
निर्विकल्पकरूपं
nirvikalpakarūpaṁ
यदस्ति
yadasti
तत्कारणशरीरम् ।
tat kāraṇaśarīram.
It remains inexplicable;
It is without Beginning;
It is in the form of Ignorance;
It is the sole Cause of the other two bodies, Gross and Subtle;
It is Ignorant of its own true Nature; and
It has a homogeneous Form, without parts.
That which stands with the above traits
is called Kaarana Sarira or the Causal Body.
The Three States of Consciousness
22. अवस्थात्रयं किम् ?
avasthātrayaṁ kiṁ?
What are the three States of Consciousness?
जाग्रत्स्वप्न
Jāgrat svapna
सुषुप्त्यवस्थाः ।
suṣuptyavasthāḥ
They are Waking, Dreaming and Deep Sleep states
23. जाग्रदवस्था का ?
jāgradavasthā kā?
What is meant by the Waking state?
श्रोत्रादि ज्ञानेन्द्रियैः
शब्दादि विषयैश्च
ज्ञायते इति यl
सा जाग्रदावस्था ।
Śrōtrādijñānēndriyaiḥ śabdādi –
viṣayaiśca jñāyatē iti yā sā jāgradavasthā.
It is the State in which one has the Experience
of perceiving the Sense Objects like sound,etc.
with the help of the Sense Organs
like the eyes, etc.
स्थूल शरीराभिमानी
Sthūla śarīrābhimānī
आत्मा
Ātmā
विश्व इत्युच्यते ।
viśva ityucyatē
The Self or Aatma identified with the Gross Body
is called Visva.
24. स्वप्नावस्था केति चेत् ?
svapnāvasthā kēti cēt?
For the Question:” What is the Dream State?”
the Answer is:
जाग्रदवस्थायां यद्दृष्टं
यद् श्रुतम्
तज्जनितवासनया
निद्रासमये
यः प्रपञ्चः प्रतीयते
सा स्वप्नावस्था ।
Jāgradavasthāyāṁ yad dṛṣṭaṁ
yat śrutaṁ
tajjanita-vāsanayā
nidrāsamayē
yaḥ prapañcaḥ pratīyatē
sā svapnāvasthā.
The Dream State is that state in which
one experiences the world that is projected
by the impressions formed out of
what was seen or heard in the Waking State.
सूक्ष्मशरीराभिमानी
Sūkṣma śarīrābhimānī
आत्मा
ātmā
तैजस इत्युच्यते ।
taijasa ityucyatē
The Self or Aatma identified with the Subtle Body
Is called Taijasa.
25. अतः सुषुप्त्यवस्था का ?
atha suṣuptyavasthā kā?
Then what is meant by the deep Sleep State?
अहं किमपि न जानामि
सुखेन मया
निद्राऽनुभूयत
इति
सुषुप्त्यवस्था ।
kimapi na jānāmi.
Sukhēna mayā
Nidrāsnubhūyata
iti
Suṣuptyavasthā.
After waking from it,
one describes it like this;
“I enjoyed good sleep.
I do not know anything about it.”
कारणशरीराभिमानी
आत्मा
प्राज्ञ इत्युच्यते ।
Kāraṇaśarīrābhimānī
ātmā
prājña ityucyatē
The Self or Aatma identified with the Kaarana Sarira
Is called Praagna.
26. The Five Sheaths
In our search for the Self or Aatma within each one of us,
we have to transcend those entities that are not the Self or Aatma.
We have crossed two levels, namely the Three Shariras
or Bodies and the Three States of Consciousness.
There is one more level to understand and transcend
before we reach the Aatma. It consists of Five Koshas.
Kosha means a Sheath or a kind of covering, a sort of container.
We are going to look at the Three Bodies from a different perspective.
It is the same interiority in us looked at from a different perspective.
We should, each one of us, try to visualize as having Five Sheaths,
one within the other, spread over the Three Bodies.
Let us try to visualize what each one of the Five Sheaths consists of:
26. पञ्च कोशाः के ?
pañca kōśāḥ kē?
What are the Five Koshas or Sheaths?
अन्नमयः प्राणमयः मनोमयः विज्ञानमयः आनन्दमयश्चेति ।
Annamayaḥ prāṇamayaḥ manōmayaḥ vijñānamayaḥ ānandamayaścēti.
They are:
Annamaya, Pranamaya, Manomaya, Vignanamaya and Anandamaya Koshas.
27. अन्नमयः कः ?
annamayaḥ kā ?
What is Annamaya Kosha?
अन्नरसेनैव भूत्वा
अन्नरसेनैव वृद्धिं प्राप्य
अन्नरूपपृथिव्यां
यद्विलीयते
तदन्नमयः कोशः
स्थूलशरीरम् ।
Annarasēnnaiva bhūtvā
annarasēnnaiva vṛddhiṁ prāpya
annarūpapṛthivyāṁ
yadvilīyatē tadannamayaḥ kōśaḥ
sthūlaśarīram.
It is formed only by the essence of food;
it grows only with the essence of food; and
finally it merges into the Earth
that is also of the nature of food.
This Sheath is identical with the Sthula Sarira
or the Gross Body..
28. प्राणमयः कः ?
prāṇamayaḥ kaḥ?
What is Pranamaya Kosha?
प्राणाद्याः पञ्चवायवः
वागादीन्द्रियपञ्चकं
प्राणमयः कोशः ।
Prāṇādhyāḥ pañcavāyavaḥ
vāgādīndriyapañcakaṁ
prāṇamayaḥ kōśaḥ.
After visualizing the Annamaya Kosha,
which corresponds to the Gross Body,
let us visualize the Subtle Body or the Sukshma Sariram,
as beng filled with Three Koshas
of Pranamaya, Manomaya and Vignanamaya.
First comes the Pranamaya Kosha.
which consists of the Life Force
or the Vital Energy.
A) This Energy operates in five different ways,
with different names:
a) As Prana, situated in the heart region,
it controls the breathing,
that is, the Inhalation and Exhalation;
b) as Apana, situated in the lower region,
it effects evacuation
and rejection of all waste matter;
c) as Vyaana, spread all over the body,
it causes the circulation of blood
and nourishment to every cell in the body;
d) as Udaana, situated in the throat region,
it helps all reactive and reverse processes
like coughing, sneezing, etc.
More importantly, it gives the necessary strength
to the Subtle Body to leave the Gross Body
at the time of Death.
e) Samaana, situated at the naval region,
helps digestion and assimilation of food.
B) This Pranamaya Kosha also contains
the Five Sense Organs of Action
like Speech, etc. and Prana helps to activate them.
C) Finally, the Pranamaya Kosha connects,
on one side, to the Annamaya Kosha and
on the other side, to the other three Koshas –
Manomaya, Vignanamaya and Anandamaya,
29. मनोमयः कोशः कः ?
manōmayaḥ kōśaḥ kaḥ?
What is meant by Manomaya Kosha?
मनश्च ज्ञानेन्द्रियपञ्चकं
मिलित्वा
यो भवति
स: मनोमयः कोशः
Manaśca jñānēndriya pañcakaṁ
militvā
yō bhavati
sa manōmayaḥ kōśaḥ
Manomaya Kosha is that which functions
with the Mind and with Five Sense Organs
of Perception like the ears, etc.
30. विज्ञानमयः कः ?
vijñānamayaḥ kaḥ?
What is meant by the Vignanamaya Kosha?
बुद्धिज्ञानेन्द्रियपञ्चकं
मिलित्वा
यो भवति
स: विज्ञानमयः कोशः ।
Buddhijñānēndriyapañcakaṁ
militvā
yō bhavati
sa vijñānamayaḥ kōśaḥ
That Kosha in which the Intellect functions
in association with the Five Sense Organs
of Perception like the ears, etc. is called
the Vignanamaya Kosha.
31. आनन्दमयः कः ?
ānandamayaḥ kaḥ?
What is Anandamaya Kosha?
एवमेव
कारणशरीरभूत
अविद्यास्थ
मलिनसत्त्वं
प्रियादि
वृत्तिसहितं
सत्
आनन्दमयः कोशः ।
Ēvamēva
kāraṇa śarīra bhūt
āvidhyāstha
malinasattvaṁ
Priyādi
vṛtti sahitaṁ
sat
ānandamayaḥ kōśaḥ.
This Kosha is established in Ignorance.
It is of impure nature and is associated
with thoughts of Bliss.
This Anandamaya Kosha is associated
with Kaaraana Sarira or Causal Body.
एतत्कोशपञ्चकम् ।
Ētat kōśapancakam.
These are the Five Koshas or Sheaths.
Beyond the Five Sheaths
32. मदीयं शरीरं
मदीयाः प्राणाः
मदीयं मनश्च
मदीया बुद्धिर्मदीयं अज्ञानमिति
स्वेनैव ज्ञायते
तद्यथा
मदीयत्वेन ज्ञातं
कटककुण्डल
गृहादिकं
स्वस्माद्भिन्नं
तथा
पञ्चकोशादिकं
स्वस्माद्भिन्नम्
मदीयत्वेन
ज्ञातमात्मा
न भवति ॥
Madīyaṁ śarīraṁ
madīyāḥ prāṇāḥ
madīyaṁ manaśca
madīyā buddhirmadīyam ajñānamiti
svēnaiva jñāyatē
tadhyathā
madīyatvēna jñātaṁ
kaṭakakuṇḍala
gṛhādikaṁ
svasmādbhinnam
tathā
pañcakōśādikaṁ
svasmādbhinnaṁ
madīyatvēna
jñātamātmā
na bhavati.
One knows by oneself alone that:
“This is my body,
These are my Pranas,
This is my Mind,
This is my Intellect, and
This is my Ignorance,”
just as the bangles, ear-rings and the house
Are known as mine,
but different from and
other than me.
So what is known as mine
cannot be Aatman.
Aatman is to be known as that
which is different from
and other than what is known as mine.
Therefore Aatman is beyond the Five Sheaths,
or the Pancha Koshas, which, of course, include
the Three Bodies and the Three States of Consciousness.
The Nature of the Self
33. आत्मा तर्हि कः ?
ātmā tarhi kaḥ?
Then what is the Self or Aatma?
सच्चिदानन्दस्वरूपः ।
saccidānanda svarūpaḥ
Aatma is of the Nature of
Existence-Consciousness-Bliss
34. सत्किम् ?
Sat kiṁ?
What is meant by sat or Existence?
कालत्रयेऽपि तिष्ठतीति सत् ।
Kālatrayē’pi tiṣṭhatīti sat.
Sat or Existence is that which remains unchanged
in the three Periods of Time, namely
Present, Past and Future.
35. चित्किम् ?
Cit kiṁ?
What is Chit or Consciousness?
ज्ञानस्वरूपः ।
Jñānasvarūpaḥ
It is of the Nature of Absolute Consciousness.
This is the Self-shining and Ever-shining
Principle of Knowledge.
36. आनन्दः कः ?
Ānandaḥ kaḥ ?
What is meant by Aananda?
सुखस्वरूपः ।
Sukhasvarūpaḥ
It is of the Nature of Absolute Happiness.
एवं
सच्चिदानन्दस्वरूपं
स्वात्मानं
विजानीयात् ।
Ēvaṁ
saccidānandasvarūpaṁ
svātmānaṁ
vijānīyāt.
Thus through a detailed Discriminative Enquiry
one should come to know oneself to be
of the Nature of Existence-Consciousnes –Bliss.
37.
Brahma satyam jagan mithya
Jeevo Brahmaiva naa parah.
The discriminative enquiry, in which we are engaged.
began with the firm assertion:
Aatma is Real and other than that everything is unreal.
It was followed by the question: Who or What is Aatmaa?
This reminds us of the well-known Advaitic Statement made by Shankara:
Brahma satyam jagan mithya
Jeevo Brahmaiva naa parah.
Shankara defines Aatma in two ways:
1. In terms of what it is not; and
2. In terms of what it is.
a) It is other than and beyond the Three Bodies, Three states of Consciousness
and the Five Koshas;
b) It is of the Nature of Existence-Consciousness-Bliss.
This enquiry was made in relation to the Self inherent in the
body-mind complex.
The term Jeeva or Jeevatma is used
to refer to this Self.
Jeeva not only indentifies with the body-mind- complex
but also claims doer-ship and enjoyer-ship of all the actions
and experiences.
Because of Ignorance or Avidya, he does not know his true nature
which is Existence-Consciousness-Bliss.
A veil of Ignorance hides from him his true identity.
It is the Veiling Power of Maaya or the Aavarana Shakti
38. Vyashti and Samashti.
Let us proceed to examine in what relationship this Jeeva is
with the Jagat or the Universe.
Jeeva is the Aham aspect in the triad:
AHAM IDAM TAT
Jeeva Creation Iswara
We need to be familiar with two concepts that Advaita Vedanta proposes
to describe the relationship between the Jeeva and the Jagat.
They are: Vyashti and Samashti.
Vyashti refers to the individual entity and
Samashti refers to the colletive or total aspect.
For example, tree is an individual entity and
forest is the collective or the totality of the individual entities.
Similarly, drops of water are individual entities, whereas
the lake is the collection of innumerable drops of water.
Jeeva is referred to as vyashti in relation to the Jagat that is samashti.
We have noted the following constituents in the gross and subtle bodies of
the individual:
5 pancha bhutas or the five gross elements in the gross body;
pancha pranas;
pancha karmendrias;
pancha gnanendriays; and
manas, buddhi, chittam and ahankaram.
A total of 24 constituents at the level of vyashti.
Now let us go to examine the Jagat, keeping in mind
these two concepts of Vyashti and Samashti.
39. अथ
चतुर्विंशति
तत्त्वोत्पत्ति
प्रकारं
वक्ष्यामः ।
Atha
caturviṁśati
tattvōtpatti
prakāraṁ v
akṣyāmaḥ
Now let us describe the evolution of twenty-four Elements
in the process of Creation.
They are: 5 great elements (before and after pancheekarana or grossification),
5 organs of perception;
4 inner instruments of Manas, buddhi, chittam and ahankaaram,
5 organs of action and
5 pranas
40. ब्रह्माश्रया
सत्त्वरजस्तमोगुणात्मिका
माया
अस्ति ।
Brahmāśrayā
sattvarajastamōguṇātmikā
māyā
asti.
Maaya exists depending on Brahman.
It is of the nature of three Qualities or Gunas:
Sattva, Rajas and Tamas.
41. MAAYA
Let us try to understand the use and significance of the term Maaya:
Maaya has multiple meanings in Indian philosophies.
In the Dualist philosophies, the word refers only to the Creative Power of Ishvara.
But in Advaita philosophy, it has several connotations.
The word literally means ‘illusion’ or ‘magic’ or more precisely ‘ignorance.’
Vedanta declares that our real nature is divine. We are pure, perfect and eternally free. Our true Self, the Atman, is one with Brahman.
If our real nature is divine, why are we not aware of it?
The answer is– it is because of maaya or ignorance.
Maaya, like a veil, covers our real nature.
‘The world is not as it seems.’ or ‘what we see is not the way it is.’
It is because of ‘ignorance.’
1. Maaya is anaadi or beginning-less.
2. It is a mysterious something.
3. We cannot characterize it as ‘this’ or ‘that.’
4. It is ‘thrigunaatmakam’ that is, it is of the nature of Sattva, Rajas and Tamas.
5. Maaya functions with two powers: Aavarana shakti, Veiling Power and Vikshepa shakti, Projecting Power.
Shankara gives the example of the ‘Rope and the Snake’ to illustrate this concept:
While walking down a darkened road, one sees a snake. His heart begins to pound. His pulse quickens. On close examination, the snake turns out to be just a piece of rope. When the delusion goes, the snake disappears forever.
Because of ignorance, we see ourselves as mortal beings and find the universe conditioned by time and space and causation. We are aware of our limitations, bondage and suffering. We want an end to the suffering and find endless Happiness. “Aatyantika duhkha nivrutti and Paramaananda praapti: Absolute cessation of Suffering and attainment of Supreme Happines.”
It is when the illusion goes with the dawning of knowledge, that both the world and we turn out to be Brahman. This is possible with the help of a Guru.
Ishvara and Prakruti are the Saguna aspects of Nirguna Brahma .
Maaya is another name for Prakruti.
At the Macro level, Maaya with its Creative Power consisting of the three Gunas, namely Sattva, Rajas and Tamas, along with the Five Tanmatras, causes the Cosmos to come into being.
It happens through the process of Panchikarana. Then it is called Brahmanda or VISWAM.
It has its replica at the Micro level as Pindanda, the individual entity or JEEVA.
Both the Cosmos and the individual self – VISWAM and JEEVA — are enlivened and pervaded by the same Consciousness, Sat-Chit-Ananda.
42. ततः
आकाशः सम्भूतः ।
आकाशाद् वायुः ।
वायोस्तेजः ।
तेजस आपः ।
अभ्धयः पृथिवी ।
Tataḥ
ākāśaḥ sambhūtaḥ.
Ākāśād vāyuḥ.
Vāyōstējaḥ,
Tējasa āpaḥ.
Aadbhyaḥ pṛthivī .
From Maaya was born Aakasa or Space;
then from Space was produced Vaayu or Air;
from Air emerged Agni or Fire;
from Fire resulted Aapah or Water; and finally
came Pruthvi or Earth from Water.
These are the Five Elements in their Subtle form,
known as Pancha Tanmaatras.
Space, Air, Fire, Water and Earth.
JEEVA AND ISHVARA
After examining the relationship between Aham and Idam, that is between
the Jeeva and the Jagat, Shankara takes up the relationship of Jeeva with Ishvara.
50. स्थूलशरीराभिमानि जीवनामकं ब्रह्मप्रतिबिम्बं भवति ।
Sthūlaśarīrābhimāni jīvanāmakaṁ brahmapratibimbaṁ bhavati.
Jeeva, who identifies himself with the gross body, is, in fact, the very
Reflection of Brahman.
स एव जीवः प्रकृत्या स्वस्मात् ईश्वरं भिन्नत्वेन जानाति ।
Sa ēva jīvaḥ prakṛtyā svasmāt īśvaraṁ bhinnatvēna jānāti.
This Jeeva by nature takes Iswara to be different from himself.
अविद्योपाधिः सन् आत्मा जीव इत्युच्यते ।
Avidhyōpādhiḥ san ātmā jīva ityucyatē.
Aatma conditioned by Ignorance is called Jeeva.
मायोपाधिः सन् ईश्वर इत्युच्यते ।
Māyōpādhiḥ san īśvara ityucyatē .
Aatma conditioned by Maaya is called Iswara..
एवं उपाधिभेदात् जीवेश्वरभेददृष्टिः यावत्पर्यन्तं तिष्ठति
तावत्पर्यन्तं जन्ममरणादिरूपसंसारो न निवर्तते ।
Ēvaṁ upādhibhēdāt jīvēśvarabhēdadṛṣṭiḥ yāvat paryantaṁ tiṣṭhati
tāvat paryantaṁ janmamaraṇādirūpa
The difference between Jeevea and Astma is due to the difference
in their conditioneing.
As long as this notion of difference remains, there is no redemption
or escape from Samsaara, which is in the form of repeated birth and death..
तस्मात्कारणान्न जीवेश्वरयोर्भेदबुद्धिः स्वीकार्या ।
saṁsārō na nivartatē. Tasmātkāraṇāt na jīvēśvarayōrbhēda buddhiḥ svīkāryā.
Because of this, the notion that Jeeva is different from Brahma
should not be accepted.
They are essentially identical.
EVOLUTION OF THE SATTVA ASPECT
ORGANS OF PERCEPTION
In the next stage, these Five Subtle Elements individually (Vyshti)
combine with the Sattva Aspect of Maaya, resulting in
the following evolution:
43. एतेषां
पञ्चतत्त्वानां मध्ये
आकाशस्य
सात्विकांशात्
श्रोत्रेन्द्रियं सम्भूतम् ।
Ētēṣāṁ
pañcatattvānāṁ madhyē
ākāśasya
sāttvikāṁṣāt
śrōtrēndriyaṁ saṁbhūtaṁ.
The Saatvic aspect of Space brings about the
Evolution of the Organ of Hearing i.e the Ear
वायोः सात्विकांशात्
त्वगिन्द्रियं सम्भूतम् ।
Vāyōḥ sāttvikāṁṣāt
tvagindriyaṁ saṁbhūtaṁ.
The Saatvic aspect of Air brings about the
Evolution of the Organ of Touch i.e the Skin
अग्नेः सात्विकांशात्
चक्षुरिन्द्रियं सम्भूतम् ।
Agnēḥ sāttvikāṁṣāt
cakṣurindriyaṁ saṁbhūtaṁ.
The Saatvic aspect of Fire brings about the
Evolution of the Organ of Seeing i.e the Eye
जलस्य सात्विकांशात्
रसनेन्द्रियं सम्भूतम् ।
Jalasya sāttvikāṁṣāt
rasanēndriyaṁ saṁbhūtaṁ.
The Saatvic aspect of Water brings about the
Evolution of the Organ of Taste i.e Tongue
पृथिव्याः सात्विकांशात्
घ्राणेन्द्रियं सम्भूतम् ।
Pṛthivyāḥ sāttvikāṁṣāt
ghrāṇēndriyaṁ saṁbhūtaṁ.
The Saatvic aspect of Earth brings about the
Evolution of the Organ of Smell i.e the Nose
44. ANTAHKARANA (Mind)
एतेषां पञ्चतत्त्वानां
समष्टिसात्विकांशात्
मनोबुद्ध्यहङ्कार
चित्तान्तःकरणानि
सम्भूतानि ।
Ētēṣāṁ pañcatattvānā ṁ
samaṣṭisātvikāṁ śāt
manōbuddhyahankāra
cittāntaḥkaraṇāni
sambhūtāni.
From the total (Samashti) Sattva Aspect of these Five Subtle Elements
emerged the Four-fold Instrument called Antahkarana: the Inner Instrument,
it consists of Manas, Buddhi, Chitta and Ahankaara.
Their Functions are:
सङ्कल्पविकल्पात्मकं मनः ।
Sankalpavikalpātmakaṁ manaḥ
Manas is the Mind that is of the nature of fluctuation and indecision.
निश्चयात्मिका बुद्धिः ।
Niścayātmikā buddhiḥ.
Buddhi is the Intellect that is of the nature of decision, resulting from
observation, reasoning and conclusion.
It exercises two powers: to act and to meditate.
अहंकर्ता अहंकारः ।
Ahankartā ahankāraḥ.
Ahankaara is the notion of doer-ship. One who claims to be the doer, the enjoyer
and the experiencer.
It is the Link that connects the Pure Self to the Three Bodies,
The Three States of Consciousness and the Five Sheaths.
चिन्तनकर्तृ चित्तम् ।
Cintanakartṛ cittam.
Chittam is the Memory. It is the storehouse where
all experiences are stored as impressions.
45. The Presiding Deities of each of the constituents of Antahkarana are:
मनसो देवता चन्द्रमाः ।
Manasō dēvatā candramāḥ.
Moon for Manas.
बुद्धे ब्रह्मा ।
Bbuddhēḥ brahmā.
अहंकारस्य रुद्रः ।
Ahankārasya rudraḥ.
चित्तस्य वासुदेवः ।
Cittasya vāsudēvaḥ.
Brahma for Buddhi Rudra for Ahankaara
Vasudeva for Chitta.
46. EVOLUTION OF THE RAJAS ASPECT
The Five Subtle Elements individually (Vyashti) combine with the Rajas Aspect
of Maaya, resulting in the Evolution of the Organs of Action:
एतेषां पञ्चतत्त्वानां मध्ये
आकाशस्य राजसांशात्
वागिन्द्रियं सम्भूतम् ।
Ētēṣāṁ pañcatattvanāṁ madhyē
ākāśasya rājasāṁśāt
vāgindriyaṁ sambhūtam.
The Organ of Speech (the Tongue) is formed from the Rajas Aspect of Space.
वायोः राजसांशात्
पाणीन्द्रियं सम्भूतम् ।
Vāyōḥ rājasāṁśāt
pāṇīndriyaṁ sambhūtam.
The Organ of Grasping (hands) is formed from the Rajas Aspect of Air.
वन्हेः राजसांशात्
Vahnēḥ rājasāṁśāt
पादेन्द्रियं सम्भूतम् ।
pādēndriyaṁ sambhūtam
The Organ of Locomotion (legs) is formed from the Rajas Aspect of Fire.
जलस्य राजसांशात्
उपस्थेन्द्रियं सम्भूतम् ।
Jalasya rajasaṁṣāt
upstēndriyaṁ saṁbhūtaṁ.
The Organ of Procreation (Genitals) is formed from the Rajas Aspect of Water.
पृथिव्या राजसांशात्
गुदेन्द्रियं सम्भूतम् ।
Pṛthivyāḥ rajasaṁṣāt
gudendriyaṁ saṁbhūtaṁ.
The Organ of Evacuation (Anus) is formed from the Rajas Aspect of Earth.
47. एतेषां समष्टिराजसांशात्
पञ्चप्राणाः सम्भूताः ।
Ētēṣāṁ samaṣṭisrajasaṁṣāt
pañcaprāṇāḥ sambhūtāḥ.
The Five Subtle Elements collectively (Samashti) combine
with the Rajas Aspect of Maaya, resulting in the Evolution of
the Pancha Pranas, the Five Vital Airs.
They are:
Praana Apaana, Vyaana, Udaana and Samaana.
They operate in five different ways:
A. as Praana, situated in the heart region,
it controls the breathing,
that is, the Inhalation and Exhalation;
B. as Apaana, situated in the lower region,
it effects evacuation
and rejection of all waste matter;
C. as Vyaana, spread all over the body,
it causes the circulation of blood
and nourishment to every cell in the body;
D. as Udaana, situated in the throat region,
it helps all reactive and reverse practices.
like coughing, sneezing, etc.
More importantly, it gives the necessary strength
to the Subtle Body to leave the Gross Body
at the time of Death.
E. Samaana, situated at the naval region,
it helps digestion and assimilation of food.
EVOLUTION OF THE TAMASIC ASPECT
48. एतेषां पञ्चतत्त्वानां
तामसांशात्
पञ्चीकृत भवन्ति ।
पञ्चतत्त्वानि
Ētēṣāṁ pañcatattvānāṁ
tāmasāṁśāt
pañcīkṛta pañcatattvāni bhavanti.
pañcatattvāni
When the Five Subtle Elements combine with
the Tamas Aspect of Maaya,
they become Gross through a process called
Pancheekaranam or Grossification.
49. पञ्चीकरणं कथम् इति चेत् ।
Pañcīkaraṇaṁ katham iti cēt.
If asked how this Pancheekaranam takes place,
it is like this:
एतेषां
पञ्चमहाभूतानां
तामसांशस्वरूपम्
एकमेकं
भूतं
द्विविधा विभज्य
Ētēṣāṁ
pañca mahābhūtānāṁ
tāmasāṁśa svarūpam
ēkamēkaṁ
bhūtaṁ
dvidhā vibhajya
The Tamas aspect of each of the Five Subtle Elements
divides into two equal parts;
एकमेकमर्धं
पृथक्
तूष्णीं व्यवस्थाप्य
ēkamēkamardhaṁ
pṛthak
tūṣṇīṁ vyavasthāpya
One half of each remains intact;
अपरमपरमर्धं
चतुर्धां विभज्य
aparamaparamardhaṁ
caturdhā vibhajya
The other Half of each gets divided into Four equal parts;
स्वार्धमन्येषु
अर्धेषु
स्वभाग
चतुष्टय
संयोजनं कार्यम् ।
svārdhamanyēṣu
ardhēṣu
svabhāga c
atuṣṭayasaṁ
yōjanam kāryaṁ.
Then to the Half of each Element that remains intact.
One-eighth portion from each of the other Four Elements
gets joined;
तदा पञ्चीकरणं भवति ।
Tadā pañcīkaraṇaṁ bhavati.
Then Panchikaranam gets complete.
एतेभ्यः
पञ्चीकृत
पञ्चमहाभूतेभ्यः
स्थूलशरीरं
भवति ।
Ētēbhyaḥ
pañcīkṛta
pañcamahābhūtēbhyaḥ
sthūlaśarīraṁ bhavati.
From the resulting Five Gross Elements,
the Gross Body is formed.
50. एवं
पिण्डब्रह्माण्डयोरैक्यं
सम्भूतम् ।
Ēvaṁ
piṇḍa brahmāṇḍayōraikyaṁ
sambhūtam.
Thus there is identity between the Microcosm and the Macrocosm.
The Individual Subtle Body is made from the Total Subtle elements;
The Individual Gross Body is made from the Total Gross elements;
Both the Individual (Vyashti) and the Total (samashti) are pervaded
and enlivened by the same Consciousness, as in the example of
the Waves and the Ocean. Hence their identity.
51. JEEVA AND ISHVARA
After examining the relationship between Aham and Idam, that is between
the Jeeva and the Jagat, Shankara takes up the relationship of Jeeva with Ishvara.
स्थूलशरीराभिमानि
जीवनामकं
ब्रह्मप्रतिबिम्बं भवति ।
Sthūlaśarīrābhimāni
jīvanāmakaṁ
brahmapratibimbaṁ bhavati.
Jeeva, who identifies himself with the gross body, is, in fact, the very
Reflection of Brahman.
स एव जीवः
प्रकृत्या
स्वस्मात्
ईश्वरं भिन्नत्वेन
जानाति ।
Sa ēva jīvaḥ
prakṛtyā
svasmāt īśvaraṁ
bhinnatvēna
jānāti.
This Jeeva by nature takes Iswara to be different from himself.
अविद्योपाधिः सन्
आत्मा जीव इत्युच्यते ।
Avidhyōpādhiḥ san
ātmā jīva ityucyatē.
Aatma conditioned by Ignorance is called Jeeva.
मायोपाधिः सन्
ईश्वर इत्युच्यते ।
Māyōpādhiḥ san
īśvara ityucyatē .
Aatma conditioned by Maaya is called Iswara..
एवं उपाधिभेदात्
जीवेश्वरभेददृष्टिः
यावत्पर्यन्तं तिष्ठति
तावत्पर्यन्तं
जन्ममरणादि
रूपसंसारो
न निवर्तते ।
Ēvaṁ upādhibhēdāt
jīvēśvarabhēdadṛṣṭiḥ
yāvat paryantaṁ tiṣṭhati
tāvat paryantaṁ
janmamaraṇādirūpa
saṁsārō
na nivartatē.
The difference between Jeevea and Atma is due to the difference
in their conditioning.
As long as this notion of difference remains, there is no redemption
or escape from Samsaara, which is in the form of repeated birth and death..
तस्मात्कारणात्
न् जीवेश्वरयोः
र्भेदबुद्धिः
स्वीकार्या ।
Tasmātkāraṇāt
na jīvēśvarayō
rbhēda buddhiḥ
svīkāryā.
Because of this, the notion that Jeeva is different from Brahma
should not be accepted.
They are essentially identical.
52. TAT TWAM ASI (That Thou Art)
ननु
साहंकारस्य
किंचिज्ज्ञस्य
जीवस्य
निरहंकारस्य
सर्वज्ञस्य
ईश्वरस्य
तत्त्वमसीति
महावाक्यात्
कथमभेदबुद्धिः
स्यात्
उभयोः
विरुद्धधर्माक्रान्तत्वात् ।
Nanu
sāhankārasya
kiñcijjñasya
jīvasya
nirahankārasya
sarvajñasya
īśvarasya
tattvamasīti
mahāvākyāt
kathamabhēdabuddhiḥ
syādubhayōḥ
viruddha dharmākrāntatvāt.
But Jeeva is endowed with Ego and his knowledge is limited;
whereas, Iswara is without ego and He is All-Knowing.
Then how can there be identity between them,
as stated in the Maha Vaakya: THAT TVAM ASI
or That Thou Art?
You the Jeeva are identical with that Iswara.
53. इति चेन्न ।
Iti cēnna.
There is no need for such a doubt about the identity of Jeeva and Iswara.
स्थूलसूक्ष्मशरीराभिमानी
त्वंपदवाच्यार्थः ।
Sthūlasūkṣmaśarīrābhimāni
tvampada vācyārthaḥ.
The Vaachyaartha or the literal meaning of the word THOU
is one who is identified with the gross and the subtle body.
उपाधिविनिर्मुक्तं
समाधिदशासम्पन्नं
शुद्धं चैतन्यं
त्वंपद
लक्ष्यार्थः ।
Upādhivinirmuktaṁ
samādhi daśāsampannaṁ
śuddhaṁ caitanyaṁ
tvampada
lakṣyārthaḥ.
But the Lakshyaartha or the implied meaning of the word THOU
is Pure Awareness, which is free from all the conditioning
and which is realized in a state of Samaadhi.
एवं
सर्वज्ञत्वादि
विशिष्ट ईश्वरः
तत्पदवाच्यार्थः ।
Ēvaṁ
Sarvajñatvādi
viśiṣṭa īśvaraḥ
tatpadavācyārthaḥ.
Similarly,the literal meaning of the word THAT is Iswara.
He is All-Knowing.
उपाधिशून्यं
शुद्धचैतन्यं
तत्पदलक्ष्यार्थः ।
Upādhiśūnyaṁ
śuddhacaitanyaṁ
tatpada lakṣyārthaḥ.
The implied meaning of the word THAT is Pure Awareness
that is free from all conditioning.
एवं च
जीवेश्वरयोः
चैतन्यरूपेणा
अभेदे
बाधकाभावः ।
Ēvaṁ ca
jīvēśvarayōḥ
caitanyarūpēṇā’
abhēdē
bādhakābhāvaḥ
Thus there is no contradiction regarding the identity between
Jeva and Iswara, from the point of view of Awareness or Consciousness.
54.. JIVANMUKTAAH Realised Ones in this Life.
एवं च
वेदान्तवाक्यैः
सद्गुरूपदेशेन च
सर्वेष्वपि
भूतेषु
येषां
ब्रह्मबुद्धिरुत्पन्ना
ते जीवन्मुक्ताः
इत्यर्थः ।
Ēvaṁ ca
vēdāntavākyaiḥ
sadgurupadēśēna ca
sarvēṣvapi
bhūtēṣu
yēṣāṁ
brahmabuddhirutpannā
tē jīvanmuktāḥ ityarthaḥ
Thus by understanding the Vedantic Statements like
That Thou Art
and by the teachings of a competent Guru,
those who develop Brahma Buddhi,
the Vision of Brahman in all beings
become liberated in the present life itself.
They are Jeevan Muktaas.
55. ननु जीवन्मुक्तः कः ?
Nanu jīvan muktaḥ kah?
In what way can we describe a Jeevan Mukta,
One who gets Liberation in this Life itself?
यथा देहोऽहं
पुरुषोऽहं
ब्राह्मणोऽहं
शूद्रोऽहमस्मीति
दृढनिश्चयस्तथा
Yathā dēhō’haṁ
puruṣō’haṁ
brāhmaṇō’haṁ
śūdrō’hamasmīti
dṛḍhaniścayastathā
Just as one would say, with firmness and certainty,
‘I am the body’, ‘I am a man,’ ‘I am a Brahmin’ ‘I am a Shudra’,
नाहं ब्राह्मणः
न शूद्रः
न पुरुषः
nāhaṁ brāhmaṇaḥ
na śūdraḥ
na puruṣaḥ
With equal firmness and certainty
and with the acquisition of Direct Knowledge,
if one says: ‘I am not a Brahmin’, ‘I am not a Shudra,’ ‘I am not a man’,
किन्तु
असंगः
सच्चिदानन्द स्वरूपः
प्रकाशरूपः
सर्वान्तर्यामी
चिदाकाशरूपोऽस्मीति
दृढनिश्चय
रूपोऽपरोक्षज्ञानवान्
जीवन्मुक्तः ॥
kintu
asangaḥ
saccidānandasvarūpaḥ
prakāśarūpaḥ
sarvāntaryāmi
cidākāśa-rūpō’smīti
dṛḍhaniścaya
rūpō’parōkṣa jñānavān
jīvanmuktaḥ.
But I am ‘Unattached’,
‘I am of the nature of Sat-Chit-Ananda’,
‘I am effulgent, ‘I am the In-dweller of all’ and
‘I am of the nature of Chidaakaasa’
‘Formless Space of Awareness’—
Such a person is a Jeevanmukta,
‘Man of Realisation’ in the Present Life itself.
FREEDOM FROM BONDAGE
ब्रह्मैवाहम्
अस्मीति
अपरोक्षज्ञानेन
निखिलकर्मबन्ध
विनिर्मुक्तः
स्यात् ।
Brahmaivāham
asmi iti
aparōkṣa jñānēna
nikhila karma bandha
vinirmuktaḥ
syāt.
When one, by Direct Knowledge, realizes that
“I am Brahman alone”
He becomes Free from the Hold of Kaarmic Bondage.
57. कर्माणि
कतिविधानि
सन्तीति चेत्
आगामि
सञ्चित
प्रारब्धभेदेन
त्रिविधानि सन्ति ।
Karmāṇi
katividhāni
santīti cēt
āgāmi
sañcita
prārabdha bhēdēna
trividhāni santi
If asked, “How many kinds of Karma are there?”
The answer would be, “There are Three Kinds of Karma
known as Aagaami, Sanchita and Praarabhda.”
58. ज्ञानोत्पत्त्यनन्तरं
ज्ञानिदेहकृतं
पुण्यपापरूपं कर्म
यदस्ति
तदागामीति
अभिधीयते ।
Jñānōtpattyanantaraṁ
jñānidēhakṛtaṁ
puṇyapāparūpaṁ karma
yadasti
tadāgāmīty
abhidhīyatē
Aagami Karma
Aagami Karmas are the results – good or bad; punya or papa –
of those actions that are performed by the body of the
Realised one, the Jnaani, after the dawn of Gnaana.
59. सञ्चितं कर्म किम् ?
sañcitaṁ karma kiṁ?
What is Sanchita Karma?
अनन्तकोटिजन्मनां
बीजभूतं
सत्
यत्कर्मजातं
पूर्वार्जितं
तिष्ठति
तत् सञ्चितं
ज्ञेयम् ।
Anantakōṭi janmanāṁ
bījabhūtaṁ
sat
yat karmajātaṁ
pūrvārjitaṁ
tiṣṭhati
tat sañcitaṁ
jñēyam.
Sanchita means “accumulated”.
The Results of actions performed in
all the previous life-times which get accumulated
and remain in seed-form.
They give rise to endless number of births in future.
Such Karmas in their totality are called Sanchita Karmas.
60. प्रारब्धं कर्म
किमिति चेत् ।
Prārabdhaṁ karma
kimiti cēt.
If asked: “What is Praarabdha Karma?”
इदं शरीरमुत्पाद्य
इह लोके
एवं
सुखदुःखादिप्रदं
यत्कर्म
तत्प्रारब्धं
भोगेन
नष्टं भवति
प्रारब्धकर्मणां
भोगादेव क्षय इति ।
Idaṁ śarīramutpādhya
iha lōkē
ēvam
sukhaduḥkhādi pradaṁ
yat karma
tat prārabdhaṁ.
Bhōgēna
naṣṭaṁ bhavati.
Prārabdha karmaṇāṁ
bhōgādēva kṣaya iti.
The answer is:
The word ‘Praarabdha’ means ‘that which has commenced’.
Those actions which begin to give result in the present life-time
in the form of ‘happiness’ and ‘misery’ and which can be exhausted
only by means of enjoying or suffering them – are called Praarabda Karmas.
FREEDOM FROM BONDAGE OF ACTIONS
61. सञ्चितं कर्म
ब्रह्मैवाहमिति
निश्चयात्मकज्ञानेन
नश्यति ।
Sañcitaṁ karma
brahmaivāhamiti
niścayātmaka jñānēna
naśyati I
Sanchitam Karma gets destroyed by the firm Knowledge:
I Am Brahman alone.
62.आगामि कर्म अपि
ज्ञानेन नश्यति
किंच
आगामि कर्मणां
नलिनीदल गत
जलवत्
ज्ञानिनां
सम्बन्धो नास्ति ।
Āgāmi karma api
jñānēna naśyati
kiñca
āgāmi-karmaṇāṁ
nalinīdalagata
jalavat
jñānināṁ
sambandhō nāsti I
Aagaami Karma also gets destroyed by the Knowledge of Brahman.
In addition, the Knower of Brahman remains untouched by
the results of his actions like the Lotus leaf that remains un-drenched
by the drops of water on it.
63. If the Brahma Gnani, the Knower of Brahman. is not
affected by the results of his actions,
who receives them?
Actions do bear fruit.
There must be someone to experience them.
The answer is like this:
किंच
ये ज्ञानिनं
स्तुवन्ति
भजन्ति
अर्चयन्ति
तान्प्रति
ज्ञानिकृतं
आगामि पुण्यं
गच्छति ।
Kiñca
yē jñānināṁ
stuvanti
bhajanti
arcayanti
tānprāpti
jñānikṛtaṁ
āgāmi puṇyaṁ
gacchati.
Further, it should be understood that:
To those who praise, serve and worship
the Man of Realisation,
go the results of good actions
done by him;
ये ज्ञानिनं
निन्दन्ति
द्विषन्ति
दुःखप्रदानं कुर्वन्ति
तान्प्रति
ज्ञानिकृतं
सर्वमागामि
क्रियमाणं
यद् वाच्यं
कर्म
पापात्मकं
तद्गच्छति ।
Yē jñānināṁ
nindanti
dviṣanti
duḥkhapradānaṁ kurvanti
tānprāpti
jñānikṛtaṁ
sarvamāgāmi
kriyamāṇaṁ yadavācyaṁ
karma
pāpātmakaṁ
tadgacchati.
In the case of those who criticize, hate and cause pain
to the Brahma Gnani, they experience the results of
actions of sinful and un-praiseworthy nature done by
the Brahma Gnani.
सुहृदः
पुण्यकृतं
दुर्हृदः
पापकृत्यं
गृह्णन्ति ।
suhṛdaḥ
puṇyakṛtyaṁ
durhṛdaḥ
pāpakṛtyaṁ
gṛhṇanti.
In other words, the friends of a Brahma Gnani
receive the results of his meritorious actions
and the enemies, on the other hand, receive
the results of his unmeritorious actions.
64. तथा
च
आत्मवित्
संसारं तीर्त्वा
ब्रह्मानन्दमिहैव
प्राप्नोति ।
Tathā
Cā
atmavit
saṁsāraṁ tīrtvā
brahmānandamihaiva
prāpnōti.
The Knower of Brahman, the Brahma Gnani, as he is already
Liberated, just sheds his body.
It is immaterial whether he does so
either in Kaashi or in a dog-eater’s house.
तरति
शोकमात्मवित्
इति श्रुतेः ।
Tarati
śōkamātmavit
iti śrutēḥ.
The Shruti asserts:
“The Knower of the Self transcends all sorrow.”
तनुं त्यजतु
वा
काश्यां
श्वपचस्य गृहेऽथ वा ।
ज्ञानसम्प्राप्तिसमये
मुक्ताऽसौ
विगताशयः ।
इति स्मृतेश्च ।
Tanuṁ tyajatu
Vā
kāśyāṁ
śvapacasya gṛhē’tha vā.
Jñāna samprāpti samayē
muktō’sau
vigatāśayaḥ.
Iti smṛtēśca.
Also asserts the Smruti:
“The Liberated One, at the time of attaining Brahma Gnana,
gets free from the Results of his Actions.
It is therefore immaterial whether he sheds his body
either in Kaashi or in the house of a dog-eater.”
इति
श्रीशङ्करभगवत्पाद
आचार्यप्रणीतः
तत्त्वबोधप्रकरणं
समाप्तम् ।
Iti
Shrishankarabhagavatpada
AcharyapraNItaH
tattvabōdhaprakaraṇaṁ
samāptaṁ.
Thus ends the Prakarana, the Foundational Text, called TATTVA BODHA authored by Sri Shankara Bhagavatpadacharya
Sri Krishnarpanamastu Sri Vasudevarpanamastu
ತತ್ವಬೋಧ
ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯ ವಿರಚಿತ
ಪೀಠಿಕೆ
ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ “ಭಜಗೋವಿಂದಂ” ನ ಪಠಣ ಮತ್ತು ಮನನವನ್ನು ನಾವು ಇದೀಗ ತಾನೇ ಮುಗಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಅದರದೇ ಆದ ಮಾಧುರ್ಯವಿದ್ದು ನಮ್ಮನ್ನು ಬಹಳಷ್ಟು ಕಾಲ ಚಿಂತನೆಗೆ ಹಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಕಾಲಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಅದು ಬೀರುವ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ನಾವು ಎರಡು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಭವಿಸುತ್ತೇವೆ.
ದೇವರ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಪಡೆಯುವೆಡೆಗೆ, ಸ್ಥಿರವಾದ ಮತ್ತು ಉತ್ಕಟವಾದ ಶ್ರದ್ಧಾಭಕ್ತಿಯನ್ನು ದೇವರತ್ತ ಹೊಂದುವೆಡೆಗೆ, ಇದು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ.
ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕವಾದ ಮೂಲಭೂತ ವಿಚಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಲು, ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಹೊಸಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಆಲೋಚಿಸಲು ಇದು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ.
(i) ಸಂಸಾರದ ಸ್ವರೂಪವೇನು?
(ii) ಕರ್ಮದ ನಿಯಮವೇನು?
(iii) ನಾನು ಯಾರು? ನಾನೇಕೆ ಇಲ್ಲಿರುವೆ?
(iv) ಇತರರೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದ ಆಚೆಗೆ ನನ್ನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೇಗೆ ಗುರುತಿಸಲಿ?
(v) ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನು ಯಾರು? ಆತನೊಂದಿಗೆ ನನ್ನ ಸಂಬಂಧವೇನು?
(vi) ಯಾವುದು ಸತ್ಯ? ಸತ್ಯ ಅಥವಾ ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯನ್ನು ನಾನು ಹೇಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಅರಿಯುವುದು?
(vii) ಸತ್ಯಾನ್ವೇಷಣೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ನನ್ನನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ?
(viii) ಮೋಕ್ಷ ಅಥವಾ ಮುಕ್ತಿ ಎಂದರೇನು? ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ನಾನು ಹೇಗೆ ಹೊಂದಬಲ್ಲೆ?
ಈ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ನಮಗೆ ಉತ್ತರ ಬೇಕೆಂದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಬೇಕೆಂಬ ತುಡಿತಕ್ಕೊಳಗಾದಲ್ಲಿ, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ನಾವು ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಮೊರೆ ಹೋಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತದಲ್ಲಿನ ಮೂಲಭೂತ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವ ಮೂಲಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು, ನಮ್ಮಂತಹ ಅನ್ವೇಷಕರಿಗಾಗಿ, ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳನ್ನು “ಪ್ರಕರಣ ಗ್ರಂಥಗಳು” ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ “ತತ್ವಬೋಧ” ಎಂಬುದು, ಮೇಲೆ ಕೇಳಲಾದ ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೂ ನಾವು ಉತ್ತರವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.
ತತ್ವಬೋಧ ಎಂದರೆ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಅಥವಾ ಸತ್ಯಸಿದ್ಧಾಂತದ ಜ್ಞಾನ.
ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಧಾನವನ್ನು ಬಳಸಿ, ವಿಚಾರ ಮಂಥನದ ಮೂಲಕ ಈ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರ ವಿಧಾನವನ್ನು ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರ ಮಂಥನವು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿನ ಮೂರು ಮೂಲಭೂತ ವಿಷಯಾಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಅಹಂ: ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಆತ್ಮ ಅಥವಾ ಜೀವಾತ್ಮ.
ಇದಂ: ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಕಸನ; ಹಾಗೂ ಮಾಯೆಯ ಪಾತ್ರ.
ತತ್ : ಈಶ್ವರ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬ್ರಹ್ಮನ್.
ನಂತರ ಜೀವ ಮತ್ತು ಈಶ್ವರನ ಮೂಲಭೂತ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವತ್ತ ವಿಚಾರ ಮಂಥನವು ಸಾಗುತ್ತದೆ.
ತರುವಾಯ ತತ್ ತ್ವಂ ಅಸಿ ಎಂಬ ಮಹಾವಾಕ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರ ಮಂಥನವು ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಚಾರಮಂಥನವು ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ.
ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತವು ಅನ್ವೇಷಕನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನ್ವೇಷಣೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿನ ಮೂರು ಹಂತಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಿದ್ಧಾಂತ: ತನ್ನ ಲಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಸಿದ್ಧಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅನ್ವೇಷಕನು ಅನುಸರಿಸಬೇಕಾದಂತಹ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು.
ಸಾಧನ: ತನ್ನ ಗುರಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು, ಅನ್ವೇಷಕನು ಅನುಷ್ಠಾನ ಮಾಡಲು ಬೇಕಾದ ತರಬೇತಿ ಅಥವಾ ಶಿಸ್ತುಪಾಲನೆ.
ಸಿದ್ಧಿ: ತನ್ನ ಲಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿ ಕೈಗೂಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು.
“ತತ್ವಬೋಧ” ದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪೂರ್ತಿಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ, ಮೋಕ್ಷದ ಗುರಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಬೇಕಾದಂತಹ ಸಾಧನ ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಲುಪೂರಕವಾಗಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ, ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮತ್ತೊಂದು “ಪ್ರಕರಣ ಗ್ರಂಥ” ವಾದ “ಅಪರೋಕ್ಷಾನುಭೂತಿ”
ಎಂಬ ಕೃತಿಯ ಪಠಣವನ್ನು ಅನ್ವೇಷಕನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತದ ಸಾರವನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ತಿಳಿಸುವ ಶಂಕರರಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ “ಪ್ರಾತಃ ಸ್ಮರಣ ಸ್ತೋತ್ರಂ” ನಲ್ಲಿನ ಮೂರು ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು, ಅನ್ವೇಷಕರಾದ ನಾವುಗಳು ನಿತ್ಯವೂ ನಮ್ಮ ಬೆಳಗಿನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಲ್ಲಿ ಪಠಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಇದು ಈ ರೀತಿ ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಾತಃ ಸ್ಮರಾಮಿ ಹೃದಿ ಸಂಸ್ಫುರದಾತ್ಮ ತತ್ವಂ……
“ತತ್ವಬೋಧ” ದ ಅವಲೋಕನ
ಒಂದು ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯೊಂದಿಗೆ ಈ ಗ್ರಂಥಪಾಠವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.
ವಿಧಾನಕ್ರಮ: ಸತ್ಯ ಅಥವಾ ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು, ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರಮಂಥನದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ.
ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಅರ್ಹತೆ: ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಈಕೆಳಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಅರ್ಹತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು.
(i) ವಿವೇಕ
(ii) ವೈರಾಗ್ಯ
(iii) ಆರು ಬಗೆಯ ಸಂಪತ್ತಿ
ಮತ್ತು (iv) ಮುಮುಕ್ಷತ್ವಂ ಅಂದರೆ ಮೋಕ್ಷದೆಡೆಗೆ ಇರುವ ತೀವ್ರವಾದ ಅಭಿಲಾಷೆ.
ನಂತರ ಸತ್ಯದೆಡೆಗಿನ ವಿಚಾರಮಂಥನವು ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ.
“ಆತ್ಮವು ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಬೇರೆಲ್ಲವೂ ಮಿಥ್ಯ”. ಹಾಗಾದರೆ ಆತ್ಮ ಎಂದರೇನು?
ಆತ್ಮವು ಸ್ಥೂಲ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮತ್ತು ಕಾರಣ ಎಂಬ ಮೂರು ಶರೀರಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದುದು.
ಇದು ಪಂಚ ಕೋಶಗಳ ಆಚೆಗಿರುವುದು.
ಇದು ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಮೂರು ಅವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷೀ ಭೂತವಾದುದು.
ಮತ್ತು ಇದು ಸತ್– ಚಿತ್ – ಆನಂದದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂತಹುದು.
ಜಗತ್ತು ಎಂದರೇನು?
ಇಪ್ಪತ್ನಾಲ್ಕು ಅಂಶಗಳ ವಿಕಸನದ ಪರಿಣಾಮವೇ ಜಗತ್ತು.
ಮಾಯೆ ಎಂದರೇನು?
ಮಾಯೆಯು ಬ್ರಹ್ಮನ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.
ಸತ್ವ, ರಜಸ್ಸು ಮತ್ತು ತಮಸ್ಸು ಎಂಬ ಮೂರು ಗುಣಗಳಿಂದ ಮಾಯೆಯು ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ.
ಜೀವ ಮತ್ತು ಈಶ್ವರ ಇವುಗಳ ಸಂಬಂಧವೇನು?
ತತ್ ತ್ವಂ ಅಸಿ ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯ ವಿಚಾರಮಂಥನ.
ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನು ಯಾರು?
ಯಾರು ತಾನು ಸತ್ – ಚಿತ್ – ಆನಂದ ಸ್ವರೂಪಿಯೆಂದು ಅರಿಯುವನೋ, ಯಾರು ಈ ಶರೀರವು ತಾನಲ್ಲವೆಂಬ ನೇರವಾದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಗಳಿಸುವನೋ ಅವನೇ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನು.
ಕರ್ಮ – ಆಗಾಮಿ, ಸಂಚಿತ ಮತ್ತು ಪ್ರಾರಬ್ಧ ಎಂಬ ಮೂರು ಕರ್ಮಗಳು.
ಸತ್ಯದರ್ಶನದ ನೆರವಿನೊಂದಿಗೆ ಕರ್ಮಬಂಧದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದುವುದರಿಂದ ಮುಕ್ತಿಯು ದೊರಕುತ್ತದೆ.
ಸಂಸಾರವೆಂಬ ಬಂಧನವನ್ನು ದಾಟಿ ಬಂದ ನಂತರ ಆತ್ಮ ಜ್ಞಾನಿಯು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಪರಮಾನಂದವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಈ ವಿಚಾರ ಮಂಥನವನ್ನು ಮುಗಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು “ತತ್ವ ಬೋಧ” ದ ಪಾಠವನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ.
ವಾಸುದೇವೇಂದ್ರಯೋಗೀಂದ್ರಂ ನತ್ವಾ ಜ್ಞಾನಪ್ರದಂ ಗುರುಂ I
ಮುಮುಕ್ಷೂಣಾಂ ಹಿತಾರ್ಥಾಯ ತತ್ತ್ವಬೋಧೋಭಿಧೀಯತೇII
ಪರಮಾತ್ಮನಾದ, ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಯೋಗಿಯಾದ, ಗುರುವಿನಂತೆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸುವಂತಹವನಾದ, ವಾಸುದೇವೇಂದ್ರನಿಗೆ ನನ್ನ ವಂದನೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾ, ಮೋಕ್ಷದ ಉತ್ಕಟವಾದ ಅಭಿಲಾಷೆಯುಳ್ಳವರಿಗಾಗಿ, ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯ ಜ್ಞಾನವಾದ “ತತ್ವ ಬೋಧ” ವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
ಭಾರತದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಲೇಖಕರಿಂದ ಪಾಲಿಸಲಾಗುವ ಒಂದು ಪದ್ಧತಿ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಗ್ರಂಥಕರ್ತನು ತನ್ನ ಇಷ್ಟದೈವದ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯೊಂದಿಗೆ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ. ನಂತರ ನಾಲ್ಕು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿರುವ ಅನುಬಂಧ ಚತುಷ್ಟಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿ ಗ್ರಂಥ ರಚನೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಆ ನಾಲ್ಕು ಭಾಗಗಳು ಯಾವುವೆಂದರೆ
ಅಧಿಕಾರಿ: ಯಾರನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆಯೋ ಅವರೇ ಅಧಿಕಾರಿ
ವಿಷಯ: ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿನ ವಿಷಯವಸ್ತು.
ಪ್ರಯೋಜನ: ಗ್ರಂಥವನ್ನು ರಚಿಸುವ ಉದ್ದೇಶ.
ಮತ್ತು 4. ಸಂಬಂಧ : ಗ್ರಂಥರಚನೆಯ ಉದ್ದೇಶ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಯಾರಿಗಾಗಿ ರಚಿಸಲಾಗಿದೆಯೋ ಅವೆರಡರ ನಡುವಿನ ನಂಟು.
ತತ್ವಬೋಧದ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ, ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಲು ಉತ್ಕಟವಾಗಿ ಬಯಸುವ ಅನ್ವೇಷಕನೇ ಅಧಿಕಾರಿ; ಸತ್ಯತತ್ವದ ಬೋಧನೆಯೇ ವಿಷಯ; ಮುಕ್ತಿಗೆ ದಾರಿ ತೋರಿಸಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದೇ ಪ್ರಯೋಜನ; ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥ ಪಠಣದಿಂದ ಮುಕ್ತಿಗಾಗಿ ಸತ್ಯ ತತ್ವದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವೇಷಕನು ಗಳಿಸುವುದೇ ಸಂಬಂಧ
The Method of Discriminative Enquiry
2. साधनचतुष्टय
ಸಾಧನಚತುಷ್ಟಯ
सम्पन्नाधिकारिणां
ಸಂಪನ್ನಾಧಿಕಾರಿಣಾಂ
मोक्षसाधनभूतं
ಮೋಕ್ಷಸಾಧನಭೂತಂ
तत्त्वविवेकप्रकारं
ತತ್ತ್ವವಿವೇಕಪ್ರಕಾರಂ
वक्ष्यामः ।
ವಕ್ಷ್ಯಾಮಃ ।
ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರ ಮಂಥನದ ವಿಧಾನ
ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಅರ್ಹತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂತಹವರಿಗಾಗಿ, ಮೋಕ್ಷ ಸಾಧನ ಭೂತವಾದ, ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರಮಂಥನದ ತತ್ವವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯ ಅಥವಾ ಸತ್ಯದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ನಾವು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸೋಣ.
The Four-fold Eligibility
3. साधनचतुष्टयं किम् ?
ಸಾಧನಚತುಷ್ಟಯಂ ಕಿಂ ?
ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಸ್ತುವಿವೇಕಃ ।
इहामुत्रार्थफलभोगविरागः ।
ಇಹಾಮುತ್ರಾರ್ಥಫಲಭೋಗವಿರಾಗಃ ।
शमादिषट्कसम्पत्तिः ।
ಶಮಾದಿಷಟ್ಕಸಂಪತ್ತಿಃ ।
मुमुक्षुत्वं चेति ।
ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವಂ ಚೇತಿ ।
Saadhana Chatushtayam includes:
a) नित्यानित्यवस्तुविवेकः
ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಸ್ತುವಿವೇಕಃ
The ability to discriminate between
the permanent and the impermanent;
b) इहामुत्रार्थफलभोगविरागः
ಇಹಾಮುತ್ರಾರ್ಥಫಲಭೋಗವಿರಾಗಃ
Dispassion towards the enjoyment
of the fruits of one’s actions here and hereafter;
c) शमादिषट्कसम्पत्तिः
ಶಮಾದಿಷಟ್ಕಸಂಪತ್ತಿಃ
d) मुमुक्षुत्वं चेति
ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವಂ ಚೇತಿ
ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಅರ್ಹತೆಗಳು
ಸಾಧನಚತುಷ್ಟಯ ಎಂದರೇನು?
ಸಾಧನ ಚತುಷ್ಟಯವು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಶಾಶ್ವತ ಮತ್ತು ಅಶಾಶ್ವತ, ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಭೇದವನ್ನು ವಿವೇಚಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ.
ಇಹದಲ್ಲಿಯೂ ಮತ್ತು ಪರದಲ್ಲಿಯೂ ತನ್ನ ಕರ್ಮಫಲಗಳ ಉಪಭೋಗದ ಬಗ್ಗೆ ವೈರಾಗ್ಯ.
ಶಮ ಅಂದರೆ ಮನೋನಿಗ್ರಹದ ಆದಿಯಾಗಿ ಇರುವ ಒಟ್ಟು ಆರು ಬಗೆಯ ಆಂತರಿಕ ಸಂಪತ್ತು.
ಮತ್ತು
ಮೋಕ್ಷದ ಬಗೆಗಿನ ತೀವ್ರವಾದ ಅಪೇಕ್ಷೆ.
4. नित्यानित्यवस्तुविवेकः कः ?
नित्यवस्त्वेकं ब्रह्म
ನಿತ್ಯವಸ್ತ್ವೇಕಂ ಬ್ರಹ್ಮ
तद्व्यतिरिक्तं सर्वम
ತದ್ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಂ ಸರ್ವಂ
आनित्यम् ।
ಅನಿತ್ಯಂ ।
अयमेव नित्यानित्यवस्तुविवेकः ।
ಅಯಮೇವ ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಸ್ತುವಿವೇಕಃ ।
ಶಾಶ್ವತ ಮತ್ತು ಆಶಾಶ್ವತ, ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಭೇದವನ್ನು ವಿವೇಚಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಎಂದರೇನು?
ಬ್ರಹ್ಮ ಎಂಬ ಸತ್ಯತತ್ವವೊಂದೇ ಶಾಶ್ವತವಾದುದು. ಬೆರೆಲ್ಲವೂ ಆಶಾಶ್ವತವಾದುದು. ಇದನ್ನೇ ಶಾಶ್ವತ ಮತ್ತು ಆಶಾಶ್ವತಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಭೇದವನ್ನು ವಿವೇಚಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಎಂಬುದಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
5. विरागः कः ?
ವಿರಾಗಃ ಕಃ ?
इहस्वर्गभोगे षु इच्छाराहित्यम् ।
ಇಹಸ್ವರ್ಗಭೋಗೇಷು ಇಚ್ಛಾರಾಹಿತ್ಯಂ ।
ವೈರಾಗ್ಯ ಎಂದರೇನು?
ಇಹದಲ್ಲಿಯೂ ಮತ್ತು ಪರದಲ್ಲಿಯೂ ತನ್ನಕರ್ಮಫಲಗಳ ಉಪಭೋಗದ ಬಗ್ಗೆ ಇಚ್ಛೆ ಇಲ್ಲದಿರುವಿಕೆಯೇ ವೈರಾಗ್ಯ.
6. शमादिसाधनसम्पत्तिः का ?
ಶಮಾದಿಸಾಧನಸಂಪತ್ತಿಃ ಕಾ ?
शमो दम
ಶಮೋ ದಮ
उपरमस्तितिक्षा
ಉಪರಮಸ್ತಿತಿಕ್ಷಾ
श्रद्धा समाधानं
ಶ್ರದ್ಧಾ ಸಮಾಧಾನಂ
च इति ।
ಚ ಇತಿ ।
ಮನೋನಿಗ್ರಹ ಅಥವಾ “ಶಮದ “ ಆದಿಯಾಗಿ ಇರುವ ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತುಗಳು ಯಾವುವು?
ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ : ಶಮ, ದಮ, ಉಪರಮ, ತಿತಿಕ್ಷಾ, ಶ್ರದ್ಧಾ ಮತ್ತು ಸಮಾಧಾನ.
7. शमः कः ?
ಶಮಃ ಕಃ ?
मनोनिग्रहः ।
ಮನೋನಿಗ್ರಹಃ ।
ಶಮ ಎಂದರೇನು?
ಮನೋ ನಿಗ್ರಹವೇ ಶಮ.
8. दमः कः ?
ದಮಃ ಕಃ ?
चक्षुरादिबाह्येन्द्रियनिग्रहः ।
ಚಕ್ಷುರಾದಿಬಾಹ್ಯೇಂದ್ರಿಯನಿಗ್ರಹಃ ।
ದಮ ಎಂದರೇನು?
ಕಣ್ಣು ಇತ್ಯಾದಿ ಬಾಹ್ಯೇಂದ್ರಿಯಗಳ ನಿಗ್ರಹವೇ ದಮ.
9. उपरमः कः ?
ಉಪರಮಃ ಕಃ ?
स्वधर्मानुष्ठानमेव ।
ಸ್ವಧರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನಮೇವ ।
ಉಪರಮ ಅಥವಾ ಉಪರತಿ ಎಂದರೇನು?
ಸ್ವಧರ್ಮವನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಪಾಲಿಸಿ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುವುದೇ ಉಪರಮ.
10.. तितिक्षा का ?
ತಿತಿಕ್ಷಾ ಕಾ ?
शीतोष्णसुखदुःखादिसहिष्णुत्वम् ।
ಶೀತೋಷ್ಣಸುಖದುಃಖಾದಿಸಹಿಷ್ಣುತ್ವಂ ।
ತಿತಿಕ್ಷಾ ಎಂದರೇನು?
ಶೀತೋಷ್ಣಗಳ ಸುಖ ದುಃಖಗಳ ಅನುಭವವನ್ನು ಸಮಚಿತ್ತತೆಯಿಂದ ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವೇ ತಿತಿಕ್ಷಾ.
11. श्रद्धा कीदृशी ?
ಶ್ರದ್ಧಾ ಕೀದೃಶೀ ?
What is meant by shraddhaa?
गुरुवेदान्तवाक्यादिषु विश्वासः श्रद्धा ।
ಗುರುವೇದಾಂತವಾಕ್ಯಾದಿಷು ವಿಶ್ವಾಸಃ ಶ್ರದ್ಧಾ ।
ಶ್ರದ್ಧಾ ಎಂದರೇನು?
ಗುರು ಮತ್ತು ವೇದಾಂತದ ಬೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸವಿರಿಸುವುದೇ ಶ್ರದ್ಧಾ.
12. समाधानं किम् ?
ಸಮಾಧಾನಂ ಕಿಂ ?
चित्तैकाग्रता ।
ಚಿತ್ತೈಕಾಗ್ರತಾ ।
ಸಮಾಧಾನ ಎಂದರೇನು?
ಮನಸ್ಸಿನ ಅಥವಾ ಚಿತ್ತದ ಏಕಾಗ್ರತೆಯೇ ಸಮಾಧಾನ.
13. मुमुक्षुत्वं किम् ?
ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವಂ ಕಿಂ ?
मोक्षो मे भूयाद् इति इच्छा ।
ಮೋಕ್ಷೋ ಮೇ ಭೂಯಾದ್ ಇತಿ ಇಚ್ಛಾ ।
ಮುಮುಕ್ಷತ್ವ ಎಂದರೇನು?
ನನಗೆ ಮೋಕ್ಷವು ದೊರಕಲಿ ಎಂಬ ಉತ್ಕಟೇಚ್ಛೆಯೇ ಮುಮುಕ್ಷತ್ವ.
14. एतत् साधनचतुष्टयम् ।
ಏತತ್ ಸಾಧನಚತುಷ್ಟಯಂ ।
ततः तत्त्वविवेकस्या अधिकारिणो भवन्ति ।
ತತಃ ತತ್ತ್ವವಿವೇಕಸ್ಯ ಅಧಿಕಾರಿಣೋ ಭವಂತಿ ।
ಇವೇ ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಅರ್ಹತೆಗಳು.
ಯಾರು ಈ ಯೋಗ್ಯವಾದ ಅರ್ಹತೆಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿರುತ್ತಾರೆಯೋ ಅವರು ಸತ್ಯದ ಸ್ವರೂಪದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರ ಮಂಥನವನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಶಕ್ಯರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.
Discriminative Enquiry into the Truth
15. तत्त्वविवेकः कः ?
ತತ್ತ್ವವಿವೇಕಃ ಕಃ ?
आत्मा सत्यं तदन्यत् सर्वं मिथ्येति ।
ಆತ್ಮಾ ಸತ್ಯಂ ತದನ್ಯತ್ ಸರ್ವಂ ಮಿಥ್ಯೇತಿ ।
ಸತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರ ಮಂಥನ
ತತ್ವ ವಿವೇಕ ಎಂದರೇನು?
ಆತ್ಮವು ಮಾತ್ರ ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವಲ್ಲದೆ ಬೇರೆಲ್ಲವೂ ಮಿಥ್ಯ ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ವಿಚಾರ ಮಂಥನದ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ತೀರ್ಮಾನಕ್ಕೆ ಬರುವುದು, ತತ್ವವಿವೇಕ ಎಂದೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
16. आत्मा कः ?
ಆತ್ಮಾ ಕಃ ?
स्थूलसूक्ष्मकारणशरीराद्व्यतिरिक्तः
ಸ್ಥೂಲಸೂಕ್ಷ್ಮಕಾರಣಶರೀರಾದ್ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಃ
पञ्चकोशातीतः सन्
ಪಂಚಕೋಶಾತೀತಃ ಸನ್
अवस्थात्रयसाक्षी
ಅವಸ್ಥಾತ್ರಯಸಾಕ್ಷೀ
सच्चिदानन्दस्वरूपः सन्
ಸಚ್ಚಿದಾನಂದಸ್ವರೂಪಃ ಸನ್
यस्तिष्ठति स आत्मा ।
ಯಸ್ತಿಷ್ಠತಿ ಸ ಆತ್ಮಾ ।
ಆತ್ಮ ಎಂದರೇನು? ಅದನ್ನು ಅರಿಯುವುದು ಹೇಗೆ?
ಆತ್ಮವನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
(i) ಸ್ಥೂಲ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮತ್ತು ಕಾರಣ ಎಂಬ ಮೂರು ಶರೀರಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದುದೇ ಆತ್ಮ.
(ii) ಅನ್ನಮಯ, ಪ್ರಾಣಮಯ, ಮನೋಮಯ, ವಿಜ್ಞಾನಮಯ ಮತ್ತು ಆನಂದಮಯ ಎಂಬ ಪಂಚಕೋಶಗಳ ಆಚೆ ಇರುವುದೇ ಆತ್ಮ.
(iii) ಪ್ರಜ್ಞಾವಸ್ಥೆ, ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಸುಷುಪ್ತಾವಸ್ಥೆ ಎಂಬ ಮೂರೂ ಅವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಭೂತವಾಗಿ ನಿಲ್ಲುವುದೇ ಆತ್ಮ.
(iv) ಸತ್, ಚಿತ್ ಮತ್ತು ಆನಂದದ ಸ್ವರೂಪವೇ ಆತ್ಮ.
ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ ಇರುವುದೇ ಆತ್ಮ.
17. स्थूलशरीरं किम् ?
ಸ್ಥೂಲಶರೀರಂ ಕಿಂ ?
पञ्चीकृतपञ्चमहाभूतैः कृतं
ಪಂಚೀಕೃತಪಂಚಮಹಾಭೂತೈಃ ಕೃತಂ
सत्कर्मजन्यं
ಸತ್ಕರ್ಮಜನ್ಯಂ
सुखदुःखादिभोगायतनं
ಸುಖದುಃಖಾದಿಭೋಗಾಯತನಂ
शरीरम्
ಶರೀರಂ
अस्ति जायते वर्धते विपरिणमते अपक्षीयते विनश्यतीति
ಅಸ್ತಿ ಜಾಯತೇ ವರ್ಧತೇ ವಿಪರಿಣಮತೇ ಅಪಕ್ಷೀಯತೇ ವಿನಶ್ಯತೀತಿ
षड्विकारवत् एतत्स्थूलशरीरम् ।
ಷಡ್ವಿಕಾರವತ್
ಏತತ್ಸ್ಥೂಲಶರೀರಂ ।
ಮೂರು ಶರೀರಗಳು
ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರ ಎಂದರೆ ಏನು?
ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರ ಎಂದರೆ ಏನು ಎಂಬುದನ್ನು ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಐದು ವಿಧವಾದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮೂಲಧಾತುಗಳು, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ರೂಪದಿಂದ ಸ್ಥೂಲರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ “ಪಂಚೀಕರಣ” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಪಂಚೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ಒಳಗಾದ ನಂತರ, ಈ ಶರೀರವು ಪಂಚಭೂತಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.
ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜನ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ಮಾಡಿದ ಸತ್ಕರ್ಮಗಳ ಫಲವಾಗಿ ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರವು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಸುಖ ಮತ್ತು ದುಃಖದ ಅನುಭೂತಿಗಳಿಗೆ ಕಾರಣೀಭೂತವಾದ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳು ಜರು ಗುವ ಒಂದು ಆಲಯವೇ ಈ ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರ. ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಈ ಶರೀರವು ಶಿಥಿಲಾವಸ್ಥೆಗೆ ತಲುಪಲು ಬದ್ಧವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಹಾಗಾಗಿ ಪಂಚಭೂತಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗಿರುವ ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರವು ಈ ಕೆಳಕಂಡ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಕ್ಷೀಣಿಸಿ ಶಿಥಿಲಾವಸ್ಥೆಯನ್ನು ತಲುಪಿ ಅವನತಿ ಹೊಂದುತ್ತದೆ.
ಶರೀರವು ಆರು ಹಂತಗಳ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ.
ಅಸ್ತಿ: ಇದು ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇದರ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಅರಿಯಬಹುದು.
ಜಾಯತೆ: ಇದು ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ.
ವರ್ಧತೆ: ಇದು ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ.
ವಿಪರಿಣಮತೆ: ಇದು ಬೆಳೆದು ಬಲಿತು ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ.
ಅಪಕ್ಷೀಯತೆ: ಇದು ಕ್ಷೀಣಿಸಲು ಮೊದಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮತ್ತು 6. ವಿನಶ್ಯತಿ: ಇದು ಸಾಯುತ್ತದೆ.
ಸತ್ತ ನಂತರ ಪಂಚಭೂತಗಳಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತದೆ.
18. सूक्ष्मशरीरं किम् ?
ಸೂಕ್ಷ್ಮಶರೀರಂ ಕಿಂ ?
अपञ्चीकृतपञ्चमहाभूतैः कृतं
ಅಪಂಚೀಕೃತಪಂಚಮಹಾಭೂತೈಃ ಕೃತಂ
सत्कर्मजन्यं
ಸತ್ಕರ್ಮಜನ್ಯಂ
सुखदुःखादिभोगसाधनं
ಸುಖದುಃಖಾದಿಭೋಗಸಾಧನಂ
पञ्चज्ञानेन्द्रियाणि
ಪಂಚಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ
पञ्चकर्मेन्द्रियाणि
ಪಂಚಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ
पञ्चप्राणादयः
ಪಂಚಪ್ರಾಣಾದಯಃ
मनश्चैकं
ಮನಶ್ಚೈಕಂ
बुद्धिश्चैका
ಬುದ್ಧಿಶ್ಚೈಕಾ
एवं सप्तदशाकलाभिः
ಏವಂ ಸಪ್ತದಶಾಕಲಾಭಿಃ
सह यत्तिष्ठति
ಸಹ ಯತ್ತಿಷ್ಠತಿ
तत्सूक्ष्मशरीरम् ।
ತತ್ಸೂಕ್ಷ್ಮಶರೀರಂ।
18. ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರ ಎಂದರೇನು?
ಪಂಚೀಕರಣಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ಸೂಕ್ಷ್ಮರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಪಂಚ ಮಹಾಭೂತಗಳಿಂದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರವು ರಚಿತವಾಗುತ್ತದೆ.
ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರದಂತೆಯೇ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರವೂ ಸಹ ಪೂರ್ವಜನ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಸತ್ಕರ್ಮಗಳ ಫಲದಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಸುಖ ಮತ್ತು ದುಃಖಗಳ ಅನುಭೂತಿಗೆ ಕಾರಣೀಭೂತವಾದ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರವೂ ಸಹ ಆಲಯವಾಗಿದೆ.
ಇದು ಹದಿನೇಳು ಅಂಗಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ.
ಗ್ರಹಿಕೆಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವ ಐದು ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳು.
ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಇರುವ ಐದು ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು.
ಪಂಚ ಪ್ರಾಣಗಳು.
ಮನಸ್ಸು.
ಮತ್ತು 5. ಪ್ರಜ್ಞೆ ಅಥವಾ ಬುದ್ಧಿ.
ಈ ಮೇಲಿನ ಹದಿನೇಳು ಅಂಗಗಳಿಂದ ಕೂಡಿ ಇರತಕ್ಕಂತಹ ಶರೀರವನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
The Five Sense Organs of Perception,
19. श्रोत्रं त्वक् चक्षुः रसना घ्राणम् इति पञ्च ज्ञानेन्द्रियाणि ।
ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವಕ್ ಚಕ್ಷುಃ ರಸನಾ ಘ್ರಾಣಂ ಇತಿ ಪಂಚ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ।
श्रोत्रस्य दिग्देवता ।
ಶ್ರೋತ್ರಸ್ಯ ದಿಗ್ದೇವತಾ ।
त्वचो वायुः ।
ತ್ವಚೋ ವಾಯುಃ ।
चक्षुषः सूर्यः
ಚಕ್ಷುಷಃ ಸೂರ್ಯಃ
रसनाया वरुणः ।
ರಸನಾಯಾ ವರುಣಃ ।
घ्राणस्य अश्विनौ ।
ಘ್ರಾಣಸ್ಯ ಅಶ್ವಿನೌ ।
इति ज्ञानेन्द्रियदेवताः ।
ಇತಿ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯದೇವತಾಃ ।
श्रोत्रस्य विषयः शब्दग्रहणम् ।
ಶ್ರೋತ್ರಸ್ಯ ವಿಷಯಃ ಶಬ್ದಗ್ರಹಣಂ ।
Cognition of sound for the ears;
त्वचो विषयः स्पर्शग्रहणम् ।
ತ್ವಚೋ ವಿಷಯಃ ಸ್ಪರ್ಶಗ್ರಹಣಂ ।
चक्षुषो विषयः रूपग्रहणम् ।
ಚಕ್ಷುಷೋ ವಿಷಯಃ ರೂಪಗ್ರಹಣಂ ।
रसनाया विषयः रसग्रहणम् ।
ರಸನಾಯಾ ವಿಷಯಃ ರಸಗ್ರಹಣಂ .
घ्राणस्य विषयः गन्धग्रहणम् इति ।
ಘ್ರಾಣಸ್ಯ ವಿಷಯಃ ಗಂಧಗ್ರಹಣಂ ಇತಿ ।
19. ಗ್ರಹಿಕೆಯುನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವ ಐದು ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳು.
ಕಿವಿಗಳು, ಚರ್ಮ, ಕಣ್ಣುಗಳು, ನಾಲಿಗೆ ಮತ್ತು ಮೂಗು, ಇವು ಪಂಚ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳು.
ಅವುಗಳ ಅಧಿದೇವತೆಗಳು ಯಾರೆಂದರೆ,
ಕಿವಿಗಳಿಗೆ ದಿಗ್ದೇವತೆ:
ಚರ್ಮಕ್ಕೆ ವಾಯುದೇವತೆ :
ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸೂರ್ಯದೇವತೆ:
ನಾಲಿಗೆಗೆ ವರುಣ ದೇವತೆ:
ಮೂಗಿಗೆ ಅಶ್ವಿನಿಕುಮಾರರು:
ಇವರೇ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳ ಅಧಿದೇವತೆಗಳು.
ಅವುಗಳ ಕಾರ್ಯಗಳು.
ಕಿವಿಗಳಿಗೆ ಶಬ್ದಗ್ರಹಣದ ಅರಿವು.
ಚರ್ಮಕ್ಕೆ ಸ್ಪರ್ಶಗ್ರಹಣದ ಅರಿವು.
ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸ್ವರೂಪದ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಅರಿವು.
ನಾಲಿಗೆಗೆ ರುಚಿಯ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಅರಿವು.
ಮೂಗಿಗೆ ವಾಸನೆಯ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಅರಿವು.
The Sense Organs of Action:
20. वाक्पाणिपादपायूपस्थानीति पञ्चकर्मेन्द्रियाणि ।
ವಾಕ್ಪಾಣಿಪಾದಪಾಯೂಪಸ್ಥಾನೀತಿ ಪಂಚಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ।
वाचो देवता वह्निः ।
ವಾಚೋ ದೇವತಾ ವಹ್ನಿಃ ।
हस्तयोरिन्द्रः ।
ಹಸ್ತಯೋರಿಂದ್ರಃ ।
पादयोर्विष्णुः ।
ಪಾದಯೋರ್ವಿಷ್ಣುಃ ।
पायोर्मृत्युः ।
ಪಾಯೋರ್ಮೃತ್ಯುಃ ।
उपस्थस्य प्रजापतिः ।
ಉಪಸ್ಥಸ್ಯ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ।
इति कर्मेन्द्रियदेवताः ।
ಇತಿ ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯದೇವತಾಃ ।
Their Functions:
वाचो विषयः भाषणम् ।
ವಾಚೋ ವಿಷಯಃ ಭಾಷಣಂ ।
पाण्योर्विषयः वस्तुग्रहणम् ।
ಪಾಣ್ಯೋರ್ವಿಷಯಃ ವಸ್ತುಗ್ರಹಣಂ ।
पादयोर्विषयः गमनम् ।
ಪಾದಯೋರ್ವಿಷಯಃ ಗಮನಂ ।
पायोर्विषयः मलत्यागः ।
ಪಾಯೋರ್ವಿಷಯಃ ಮಲತ್ಯಾಗಃ ।
उपस्थस्य विषयः आनन्द इति ।
ಉಪಸ್ಥಸ್ಯ ವಿಷಯಃ ಆನಂದ ಇತಿ ।
20. ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಇರುವ ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು.
ಮಾತು ಅಥವಾ ವಾಕ್ಕು, ಕೈಗಳು ಕಾಲುಗಳು, ಗುದದ್ವಾರ ಮತ್ತು ಜನನೇಂದ್ರಿಯಗಳು – ಇವು ಪಂಚ ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು.
ಅವುಗಳಅಧಿದೇವತೆಗಳು ಯಾರೆಂದರೆ
ಮಾತು ಅಥವಾ ವಾಕ್ಕಿಗೆ ಅಗ್ನಿದೇವತೆ;
ಹಸ್ತ ಅಥವಾ ಕೈಗಳಿಗೆ ಇಂದ್ರದೇವ;
ಪಾದ ಅಥವಾ ಕಾಲುಗಳಿಗೆ ವಿಷ್ಣುದೇವ;
ಗುದದ್ವಾರಕ್ಕೆ ಮೃತ್ಯು ದೇವತೆ;
ಜನನೇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರಜಾಪತಿ.
ಅವುಗಳ ಕಾರ್ಯಗಳು.
ನಾಲಿಗೆಗೆ ಮಾತನಾಡುವ ಕಾರ್ಯ;
ಕೈಗಳಿಗೆ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಧೃಢವಾಗಿ ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಕಾರ್ಯ;
ಕಾಲುಗಳಿಗೆ ಒಂದೆಡೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದೆಡೆಗೆ ಚಲಿಸುವ ಕಾರ್ಯ.
ಗುದದ್ವಾರಕ್ಕೆ ಮಲವಿಸರ್ಜನೆಯ ಕಾರ್ಯ.
ಜನನೇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುವ (ಆನಂದವನ್ನು ಹೊಂದುವ) ಕಾರ್ಯ.
21. कारणशरीरं किम् ?
ಕಾರಣಶರೀರಂ ಕಿಂ ?
अनिर्वाच्या अनादि अविद्यारूपं
ಅನಿರ್ವಾಚ್ಯ ಅನಾದಿ ಅವಿದ್ಯಾರೂಪಂ
शरीरद्वयस्य कारणमात्रं
ಶರೀರದ್ವಯಸ್ಯ ಕಾರಣಮಾತ್ರಂ
सत्स्वरूपा अज्ञानं
ಸತ್ಸ್ವರೂಪ ಅಜ್ಞಾನಂ
निर्विकल्पकरूपं
ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಕರೂಪಂ
यदस्ति
ಯದಸ್ತಿ
तत्कारणशरीरम् ।
ತತ್ಕಾರಣಶರೀರಂ।
21. ಕಾರಣ ಶರೀರ ಎಂದರೇನು?
ಇದು ವಿವರಿಸಲಾಗದಂತಹುದಾಗಿದೆ.
ಇದು ಆದಿ ಇಲ್ಲದಿರುವಂತಹುದು.
ಇದು ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪ ರೂಪದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.
ಇದು ಉಳಿದ ಎರಡು ಶರೀರಗಳಾದ ಸ್ಥೂಲ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರಗಳಿಗೆ ಅನನ್ಯವಾದ ಮೂಲಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ನಿಜ ರೂಪದ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಇದಕ್ಕೆ ಅರಿವಿಲ್ಲವಾಗಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಅಂಗಾಂಗಗಳಿಲ್ಲದೆ ಇರುವ ಇದು ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪ ರೂಪದ್ದಾಗಿದೆ.
ಈ ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಲಾದ ವಿಶೇಷ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಿಂದ ಇರುವುದನ್ನು ಕಾರಣ ಶರೀರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
The Three States of Consciousness
22. अवस्थात्रयं किम् ?
ಅವಸ್ಥಾತ್ರಯಂ ಕಿಂ ?
जाग्रत्स्वप्न
ಜಾಗ್ರತ್ಸ್ವಪ್ನ
सुषुप्त्यवस्थाः ।
ಸುಷುಪ್ತ್ಯವಸ್ಥಾಃ ।
ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಮೂರು ಅವಸ್ಥೆಗಳು
ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಮೂರು ಅವಸ್ಥೆಗಳು ಯಾವುವು?
ಜಾಗೃತಾವಸ್ಥೆ, ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಸುಷುಪ್ತಾವಸ್ಥೆ, ಇವೇ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಮೂರು ಅವಸ್ಥೆಗಳು.
23. जाग्रदवस्था का ?
ಜಾಗ್ರದವಸ್ಥಾ ಕಾ ?
श्रोत्रादि ज्ञानेन्द्रियैः
ಶ್ರೋತ್ರಾದಿಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯೈಃ
शब्दादि विषयैश्च
ಶಬ್ದಾದಿವಿಷಯೈಶ್ಚ
ज्ञायते इति यl
ಜ್ಞಾಯತೇ ಇತಿ ಯಾ
सा जाग्रदावस्था ।
ಸಾ ಜಾಗ್ರದಾವಸ್ಥಾ ।
स्थूल शरीराभिमानी
ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರಾಭಿಮಾನೀ
आत्मा
ಆತ್ಮಾ
विश्व इत्युच्यते ।
ವಿಶ್ವ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
ಜಾಗೃತಾವಸ್ಥೆ ಎಂದರೇನು?
ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳಾದ ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ, ಶಬ್ದ ಮತ್ತು ಇತರೆ ವಿಷಯಗಳ ಅನುಭವವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವ ಸ್ಥಿತಿಯೇ ಜಾಗೃತಾವಸ್ಥೆ. ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರದೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಆತ್ಮವನ್ನು “ವಿಶ್ವ” ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
24. स्वप्नावस्था केति चेत् ?
ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥಾ ಕೇತಿ ಚೇತ್ ?
जाग्रदवस्थायां यद्दृष्टं
ಜಾಗ್ರದವಸ್ಥಾಯಾಂ ಯದ್ದೃಷ್ಟಂ
यद् श्रुतम्
ಯದ್ ಶ್ರುತಂ
तज्जनितवासनया
ತಜ್ಜನಿತವಾಸನಯಾ
निद्रासमये
ನಿದ್ರಾಸಮಯೇ
यः प्रपञ्चः प्रतीयते
ಯಃ ಪ್ರಪಂಚಃ ಪ್ರತೀಯತೇ
सा स्वप्नावस्था ।
ಸಾ ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥಾ ।
सूक्ष्मशरीराभिमानी
ಸೂಕ್ಷ್ಮಶರೀರಾಭಿಮಾನೀ
आत्मा
ಆತ್ಮಾ
तैजस इत्युच्यते ।
ತೈಜಸ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥೆ ಎಂದರೇನು?
ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಹೀಗಿದೆ. ನಾವು ಜಾಗ್ರತಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದ ಮತ್ತು ಕೇಳಿದ ವಿಷಯಗಳ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಕಲ್ಪನಾ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಆಗುವ ಅನುಭವಗಳ ಸ್ಥಿತಿಯೇ ಸ್ವಪ್ನಾವಸ್ಥೆ.
ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರದೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಆತ್ಮವನ್ನು “ತೈಜಸ” ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
25. अतः सुषुप्त्यवस्था का ?
ಅತಃ ಸುಷುಪ್ತ್ಯವಸ್ಥಾ ಕಾ ?
अहं किमपि न जानामि
ಅಹಂ ಕಿಮಪಿ ನ ಜಾನಾಮಿ
सुखेन मया
ಸುಖೇನ ಮಯಾ
निद्राऽनुभूयत
ನಿದ್ರಾಽನುಭೂಯತ
इति
ಇತಿ
सुषुप्त्यवस्था ।
ಸುಷುಪ್ತ್ಯವಸ್ಥಾ
कारणशरीराभिमानी
ಕಾರಣಶರೀರಾಭಿಮಾನೀ
आत्मा
ಆತ್ಮಾ
प्राज्ञ इत्युच्यते ।
ಪ್ರಾಜ್ಞ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
ಹಾಗಾದರೆ ಸುಷುಪ್ತಾವಸ್ಥೆ ಎಂದರೇನು?
ಯಾರೇ ಆಗಲಿ, ಈ ಅವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಎಚ್ಚರಗೊಂಡ ನಂತರ ತಮಗೆ ಆದ ಅನುಭವವನ್ನು ಈ ರೀತಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. “ ನಾನು ಈ ಸುಖನಿದ್ರೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಸ್ವಾದಿಸಿದೆ ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿನ ನಿದ್ದೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನನಗೆ ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಅರಿವಿರಲಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಹೇಳುವ ಈ ಸ್ಥಿತಿಗೆ “ಸುಷುಪ್ತಾವಸ್ಥೆ” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ಕಾರಣ ಶರೀರದೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಆತ್ಮವನ್ನು “ಪ್ರಾಜ್ಞ” ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
26. The Five Sheaths
26. पञ्च कोशाः के ?
ಪಂಚ ಕೋಶಾಃ ಕೇ ?
अन्नमयः प्राणमयः मनोमयः विज्ञानमयः आनन्दमयश्चेति ।
ಅನ್ನಮಯಃ ಪ್ರಾಣಮಯಃ ಮನೋಮಯಃ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ಆನಂದಮಯಶ್ಚೇತಿ ।
ಪಂಚ ಕೋಶಗಳು
ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಒಳಗಿರುವ ನಮ್ಮ ಆತ್ಮದ ಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ, ನಾವು ಆತ್ಮವಲ್ಲದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಹೋಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಮೂರು ಬಗೆಯ ಶರೀರಗಳು ಮತ್ತು ಮೂರು ಬಗೆಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಗಳು ಎಂಬ ಎರಡು ಹಂತಗಳನ್ನು ನಾವೀಗಾಗಲೇ ದಾಟಿದ್ದೇವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಆತ್ಮವನ್ನು ತಲುಪುವ ಮುಂಚೆ ಇರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಹಂತವನ್ನು ನಾವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡು ದಾಟಿ ಮುಂದೆ ಹೋಗಬೇಕಾಗಿದೆ. ಆ ಹಂತವು ಐದು ಕೋಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಕೋಶ ಎಂದರೆ ಹೊದಿಕೆ ಅಥವಾ ಧಾರಕ ಎಂಬ ಅರ್ಥವಿದೆ.
ನಾವು ಈಗ ಮೂರು ಶರೀರಗಳನ್ನು ವಿಭಿನ್ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಅವಲೋಕಿಸಲು ಹೊರಟಿದ್ದೇವೆ. ಇದನ್ನು ಭಿನ್ನವಾದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ನೋಡಿದರೂ ಸಹ, ಇದು ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ, ಬದಲಾಗದ ಒಳದೃಷ್ಟಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಮೂರು ಶರೀರಗಳ ಸುತ್ತಲೂ ಹರಡಿರುವಂತಹ ಐದು ಕೋಶಗಳು, ಒಂದರ ಒಳಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಇರುವಂತೆ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕು.
ಐದು ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿ ಕೋಶವೂ ಏನನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕಾಣಲು ನಾವು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕು.
ಪಂಚ ಕೋಶಗಳು ಯಾವುವು?
ಐದು ಕೋಶಗಳು ಯಾವುವೆಂದರೆ – ಅನ್ನಮಯಕೋಶ, ಪ್ರಾಣಮಯಕೋಶ, ಮನೋಮಯಕೋಶ, ವಿಜ್ಞಾನಮಯ ಕೋಶ ಮತ್ತು ಆನಂದಮಯ ಕೋಶ.
27. अन्नमयः कः ?
ಅನ್ನಮಯಃ ಕಃ ?
अन्नरसेनैव भूत्वा
ಅನ್ನರಸೇನೈವ ಭೂತ್ವಾ
अन्नरसेनैव वृद्धिं प्राप्य
ಅನ್ನರಸೇನೈವ ವೃದ್ಧಿಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ
अन्नरूपपृथिव्यां
ಅನ್ನರೂಪಪೃಥಿವ್ಯಾಂ
यद्विलीयते
ಯದ್ವಿಲೀಯತೇ
तदन्नमयः कोशः
ತದನ್ನಮಯಃ ಕೋಶಃ
स्थूलशरीरम् ।
ಸ್ಥೂಲಶರೀರಂ ।
Iಅನ್ನಮಯ ಕೋಶ ಎಂದರೇನು?
ಈ ಕೋಶವು ಅನ್ನರಸದಿಂದಲೇ ರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಅನ್ನರಸದಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಅನ್ನದ ರೂಪದಿಂದಲೇ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ವಿಲೀನವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕೋಶವು ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರದ ತದ್ರೂಪವಾಗಿದೆ.
(ಇಲ್ಲಿ ಅನ್ನ ಅಂದರೆ ಆಹಾರ ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.)
28. प्राणमयः कः ?
ಪ್ರಾಣಮಯಃ ಕಃ ?
प्राणाद्याः पञ्चवायवः
ಪ್ರಾಣಾದ್ಯಾಃ ಪಂಚವಾಯವಃ
वागादीन्द्रियपञ्चकं
ವಾಗಾದೀಂದ್ರಿಯಪಂಚಕಂ
प्राणमयः कोशः ।
ಪ್ರಾಣಮಯಃ ಕೋಶಃ ।
ಪ್ರಾಣಮಯ ಕೋಶ ಎಂದರೇನು?
ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರತಕ್ಕಂತಹ ಅನ್ನಮಯ ಕೋಶವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಮೂರು ಕೋಶಗಳಾದ ಪ್ರಾಣಮಯ, ಮನೋಮಯ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಮಯ ಕೋಶಗಳು, ಸೂಕ್ಶ್ಮಶರೀರವನ್ನು ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿರುವಂತೆ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ.
ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಜೀವಾಧಾರ ಶಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಬಲವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪ್ರಾಣಮಯ ಕೋಶವು ಬರುತ್ತದೆ.
ಈ ಶಕ್ತಿಯು ಐದು ವಿವಿಧ ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಧವಿಧವಾದ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
(i) ಹೃದಯದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ “ಪ್ರಾಣ” ವಾಗಿ ಇದು ಉಚ್ಛ್ವಾಸ ಮತ್ತು ನಿಶ್ವಾಸಗಳನ್ನುಳ್ಳ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
(ii) ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ಪೃಷ್ಠಭಾಗದಲ್ಲಿ “ಅಪಾನ”ವಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಮಲಿನ ವಸ್ತುಗಳ ನಿವಾರಣಾ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ವಿರೇಚನ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಇದು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
(iii) ಸಂಪೂರ್ಣ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿರುವ “ವ್ಯಾನ” ವಾಗಿ ರಕ್ತ ಪರಿಚಲನೆಯನ್ನೂ ಮತ್ತು ಶರೀರದಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀವಕೋಶಕ್ಕೆ ಪೋಷಣೆಯನ್ನೂ ಇದು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
(iv) ಗಂಟಲಿನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ “ಉದಾನ” ವಾಗಿ ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆ, ಸೀನುವಿಕೆ ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತು ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಇದು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸಾವಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರದಿಂದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರವು ಹೊರಬರಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಇದು ನೀಡುತ್ತದೆ.
(v) ನಾಭಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿರುವ “ ಸಮಾನ “ ವಾಗಿ, ಜೀರ್ಣಕ್ರಿಯೆಗೆ ಮತ್ತು ಆಹಾರದ ಪಚನ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಇದು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಅಂತೆಯೇ ಪ್ರಾಣಮಯಕೋಶವು ಮಾತು, ಶ್ರವಣ ಇತ್ಯಾದಿ ಐದು ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಒಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅನ್ನಮಯ ಕೋಶವನ್ನೂ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಮೂರು ಕೋಶಗಳಾದ ಮನೋಮಯ, ವಿಜ್ಞಾನಮಯ ಮತ್ತು ಆನಂದಮಯ ಕೋಶಗಳನ್ನೂ ಈ ಪ್ರಾಣಮಯಕೋಶವು ಜೊತೆಗೂಡಿಸುತ್ತದೆ.
29. मनोमयः कोशः कः ?
ಮನೋಮಯಃ ಕೋಶಃ ಕಃ ?
मनश्च ज्ञानेन्द्रियपञ्चकं
ಮನಶ್ಚ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಪಂಚಕಂ
मिलित्वा
ಮಿಲಿತ್ವಾ
यो भवति
ಯೋ ಭವತಿ
स: मनोमयः कोशः
ಸ: ಮನೋಮಯಃ ಕೋಶಃ
ಮನೋಮಯ ಕೋಶ ಎಂದರೇನು?
ಯಾವುದರಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಐದು ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳ ಸಹಯೋಗದಿಂದ ಕರ್ಮಕ್ರಿಯೆಯು ಜರುಗುತ್ತದೆಯೋ, ಅದನ್ನು ಮನೋಮಯಕೋಶ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
30. विज्ञानमयः कः ?
ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ಕಃ ?
What is meant by the Vignanamaya Kosha?
बुद्धिज्ञानेन्द्रियपञ्चकं
ಬುದ್ಧಿಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಪಂಚಕಂ
मिलित्वा
ಮಿಲಿತ್ವಾ
यो भवति
ಯೋ ಭವತಿ
स: विज्ञानमयः कोशः ।
ಸ: ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ಕೋಶಃ ।
ವಿಜ್ಞಾನಮಯಕೋಶ ಎಂದರೇನು?
ಯಾವುದರಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಐದು ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳ ಸಹಯೋಗದಿಂದ ಕರ್ಮಕ್ರಿಯೆಯು ಜರುಗುತ್ತದೆಯೋ ಅದನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಮಯ ಕೋಶ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
31. आनन्दमयः कः ?
ಆನಂದಮಯಃ ಕಃ ?
एवमेव
ಏವಮೇವ
कारणशरीरभूत
ಕಾರಣಶರೀರಭೂತ
अविद्यास्थ
ಅವಿದ್ಯಾಸ್ಥ
मलिनसत्त्वं
ಮಲಿನಸತ್ತ್ವಂ
प्रियादि
ಪ್ರಿಯಾದಿ
वृत्तिसहितं
ವೃತ್ತಿಸಹಿತಂ
सत्
ಸತ್
आनन्दमयः कोशः ।
ಆನಂದಮಯಃ ಕೋಶಃ ।
एतत्कोशपञ्चकम् ।
ಏತತ್ಕೋಶಪಂಚಕಂ ।
ಆನಂದಮಯ ಕೋಶ ಎಂದರೇನು?
ಈ ಕೋಶವು ಅಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಅಪವಿತ್ರವಾದ ಲಕ್ಷಣ ಸ್ವರೂಪವನ್ನೂ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಾನಂದದ ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಆನಂದಮಯ ಕೋಶವು ಕಾರಣ ಶರೀರದೊಂದಿಗೆ ಸಹಯೋಗ ಹೊಂದಿದೆ.
ಇವೇ ಪಂಚಕೋಶಗಳು
32. मदीयं शरीरं
ಮದೀಯಂ ಶರೀರಂ
मदीयाः प्राणाः
ಮದೀಯಾಃ ಪ್ರಾಣಾಃ
मदीयं मनश्च
ಮದೀಯಂ ಮನಶ್ಚ
मदीया बुद्धिर्मदीयं अज्ञानमिति
ಮದೀಯಾ ಬುದ್ಧಿರ್ಮದೀಯಂ ಅಜ್ಞಾನಮಿತಿ
स्वेनैव ज्ञायते
ಸ್ವೇನೈವ ಜ್ಞಾಯತೇ
तद्यथा
ತದ್ಯಥಾ
मदीयत्वेन ज्ञातं
ಮದೀಯತ್ವೇನ ಜ್ಞಾತಂ
कटककुण्डल
ಕಟಕಕುಂಡಲ
गृहादिकं
ಗೃಹಾದಿಕಂ
स्वस्माद्भिन्नं
ಸ್ವಸ್ಮಾದ್ಭಿನ್ನಂ
तथा
ತಥಾ
पञ्चकोशादिकं
ಪಂಚಕೋಶಾದಿಕಂ
स्वस्माद्भिन्नम्
ಸ್ವಸ್ಮಾದ್ಭಿನ್ನಂ
मदीयत्वेन
ಮದೀಯತ್ವೇನ
ज्ञातमात्मा
ಜಾತಮಾತ್ಮಾ
न भवति ॥
ನ ಭವತಿ ॥
The Nature of the Self
ಪಂಚಕೋಶಗಳಿಂದಾಚೆಗೆ
ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಅರಿವು ಇರುವಂತಹುದು ಏನೆಂದರೆ: “ ಇದು ನನ್ನ ಶರೀರ, ಇವುಗಳೇ ನನ್ನಪ್ರಾಣಗಳು, ಇದು ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು, ಇದು ನನ್ನ ಬುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಇದು ನನ್ನಅಜ್ಞಾನ”
ಅಂತೆಯೇ ಬಳೆ , ಕಿವಿಯೋಲೆ, ಮನೆ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳೆಲ್ಲವೂ ನನ್ನದೇ ಆಗಿದ್ದರೂ ಸಹ ಇವೆಲ್ಲವೂ “ನಾನು” ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ.
ಆದುದರಿಂದ “ನನ್ನದು” ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿರುವುದೆಲ್ಲಾ “ಆತ್ಮವು” ಆಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.
“ನನ್ನದು” ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಎಲ್ಲದಕ್ಕಿಂತಲೂ “ಆತ್ಮ” ಎನ್ನುವುದು ಬೇರೆಯದು ಮತ್ತು ವಿಭಿನ್ನವಾದುದು ಎಂದು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಹಾಗಾಗಿ ಆತ್ಮವು ಪಂಚಕೋಶಗಳಿಂದ ಆಚೆಗೆ ಇರುವುದು ಎಂಬುದಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ ಅದು ಮೂರು ಶರೀರಗಳು ಮತ್ತು ಮೂರು ಪ್ರಜ್ಞಾವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
33. आत्मा तर्हि कः ?
ಆತ್ಮಾ ತರ್ಹಿ ಕಃ ?
सच्चिदानन्दस्वरूपः ।
ಸಚ್ಚಿದಾನಂದಸ್ವರೂಪಃ
ಆತ್ಮದ ಸ್ವರೂಪ :
ಹಾಗಾದರೆ ಆತ್ಮ ಎಂದರೇನು?
ಸತ್, ಚಿತ್ ಮತ್ತು ಆನಂದದ ಸ್ವರೂಪವೇ ಆತ್ಮ.
34. सत्किम् ?
ಸತ್ಕಿಂ ?
कालत्रयेऽपि तिष्ठतीति सत् ।
ಕಾಲತ್ರಯೇಽಪಿ ತಿಷ್ಠತೀತಿ ಸತ್ ।
ಸತ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಎಂದರೇನು?
ಭೂತಕಾಲ, ವರ್ತಮಾನ ಕಾಲ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯತ್ ಕಾಲ ಎಂಬ ಮೂರು ಕಾಲಮಾನಗಳಲ್ಲಿಯೂ, ಯಾವುದು ಬದಲಾವಣೆ ಇಲ್ಲದೆ ಉಳಿಯುವುದೋ ಅದೇ ಸತ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ.
35. चित्किम् ?
ಚಿತ್ಕಿಂ ?
ज्ञानस्वरूपः ।
ಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪಃ ।
ಚಿತ್ ಅಥವಾ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಎಂದರೇನು?
ಪೂರ್ಣ ಜ್ಞಾನದ ಸ್ವರೂಪವೇ ಚಿತ್. ಇದು ಸ್ವಯಂಪ್ರಕಾಶವುಳ್ಳ ಮತ್ತು ಸದಾ ಪ್ರಕಾಶಿಸುತ್ತಿರುವ ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲತತ್ವ.
36. आनन्दः कः ?
ಆನಂದಃ ಕಃ ?
सुखस्वरूपः ।
ಸುಖಸ್ವರೂಪಃ .
एवं
ಏವಂ
सच्चिदानन्दस्वरूपं
ಸಚ್ಚಿದಾನಂದಸ್ವರೂಪಂ
स्वात्मानं
ಸ್ವಾತ್ಮಾನಂ
विजानीयात् ।
ವಿಜಾನೀಯಾತ್ ।
ಆನಂದ ಎಂದರೇನು?
ಪೂರ್ಣ ಸುಖದ ಸ್ವರೂಪವೇ ಆನಂದ .
ಈ ಪ್ರಕಾರ ಸವಿಸ್ತಾರವಾದ ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರ ಮಂಥನದಿಂದ, ಯಾರೇ ಆಗಲಿ ನಾವು ಸತ್ ಚಿತ್ ಮತ್ತು ಆನಂದದ ಸ್ವರೂಪವೇ ಆಗಿರುವೆವು ಎಂಬುದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
“ಆತ್ಮವು ಸತ್ಯ. ಆತ್ಮವೊಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದವುಗಳೆಲ್ಲಾ ಅಸತ್ಯ“
ದೃಢವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ವಾಕ್ಯಗಳಿಂದ ನಾವೀಗ ನಿರತರಾಗಿರುವ ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರಣೆಯ ಅಧ್ಯಯನವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಇದರ ಹಿಂದೆಯೇ ನಮಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆಯೊಂದು ಉದ್ಭವಿಸಿತು.
ಆತ್ಮ ಎಂದರೇನು? ಆತ್ಮ ಎಂಬುದು ಯಾರು?
ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯು, ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಹೇಳಿರುವ, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಚಿರಪರಿಚಿತವಾದ ಅದ್ವೈತದ ಉಲ್ಲೇಖವೊಂದನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ.
ಬ್ರಹ್ಮ ಸತ್ಯಂ ಜಗನ್ ಮಿಥ್ಯ
ಜೀವೋ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ನಾ ಪರಃ
1. ಯಾವುದು ಆತ್ಮವಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಮತ್ತು
2. ಆತ್ಮವೆಂದರೆ ಏನು ಎಂಬುದನ್ನು ಎರಡು ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ.
(i) ಆತ್ಮ ಎನ್ನುವುದು, ಮೂರು ಶರೀರಗಳಿಗಿಂತಲೂ, ಮೂರು ಪ್ರಜ್ಞಾವಸ್ಥೆಗಳಿಗಿಂತಲೂ, ಮತ್ತು ಐದು ಕೋಶಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುವಂತಹುದು ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಆಚೆಗೆ ಇರುವಂತಹುದು ಆಗಿದೆ.
(ii) ಆತ್ಮವು ಸತ್ – ಚಿತ್ – ಆನಂದದ ಸ್ವರೂಪವುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದೆ.
ಇದು ಶರೀರ – ಬುದ್ಧಿ ಎಂಬ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಒಳಗೆ ಇರುವ ಅಂತರ್ಜಾತ ಆತ್ಮದ ಬಗೆಗಿನ ಶೋಧನೆಯ ವಿಚಾರವಾಗಿದೆ. “ಜೀವ” ಅಥವಾ “ಜೀವಾತ್ಮ” ಎಂಬುದು ಈ ಆತ್ಮನನ್ನು ಕುರಿತು ಬಳಸುವ ಸಂಜ್ಞೆಯಾಗಿದೆ.
ಜೀವ ಎಂಬುದು, ಶರೀರ – ಮನಸ್ಸು ಇವುಗಳ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಸಮೀಕರಿಸುವುದಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲದೆ, ಸಕಲ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುವುದರ ಮತ್ತು ಅನುಭವಿಸುವುದರ ಬಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
ಅವಿದ್ಯೆ ಅಥವಾ ಅಜ್ಞಾನದ ದೆಸೆಯಿಂದಾಗಿ ಜೀವನು ತನ್ನ ನಿಜವಾದ ಸ್ವರೂಪವಾದ ಸತ್ – ಚಿತ್ – ಆನಂದವನ್ನುಅರಿಯದವನಾಗಿದ್ದಾನೆ.
ಅಜ್ಞಾನವೆಂಬ ಮುಸುಕು ಆತನ ನಿಜವಾದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಆತನಿಂದ ಮರೆಮಾಚುತ್ತದೆ. ಅದುವೇ ಮಾಯೆಯೆಂಬ ಮುಸುಕಿನ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ.
ವ್ಯಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಸಮಷ್ಟಿ.
ಜಗತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ “ಜೀವ” ದ ಸಂಬಂಧವೇನು ಎಂಬುದನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ನಾವು ಮುಂದಾಗೋಣ.
ಅಹಂ, ಇದಂ ಮತ್ತು ತತ್ ಅಂದರೆ ಜೀವ, ಜಗತ್ತು ಮತ್ತು ಈಶ್ವರ ಎಂಬ ಈ ತ್ರಿಕೂಟದಲ್ಲಿ ಜೀವನು, ಅಹಂ ಎಂಬುದರ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದಾನೆ.
ಜೀವ ಮತ್ತು ಜಗತ್ತಿನ ನಡುವೆ ಇರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗುವ ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತದ ಎರಡು ವಿಚಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ “ವ್ಯಷ್ಟಿ” ಮತ್ತು “ಸಮಷ್ಟಿ”. “ವ್ಯಷ್ಟಿ” ಎಂಬುದು ಏಕತ್ವದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. “ಸಮಷ್ಟಿ” ಎಂಬುದು ನಾನಾತ್ವ ಅಂದರೆ ಸಮುದಾಯದ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಅಥವಾ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ಒಟ್ಟು ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ ‘ಮರ’ ಎಂಬುದು ಏಕತ್ವದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರೆ, “ಅರಣ್ಯ” ಎಂಬುದು ಮರ ಎಂಬ ಏಕತ್ವದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಒಟ್ಟು ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ “ನೀರಿನ ಹನಿ” ಯು ಏಕತ್ವದ ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದರೆ, “ಕೆರೆ” ಎಂಬುದು, ಅಸಂಖ್ಯಾತ ನೀರಿನ ಹನಿಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಇಲ್ಲಿ ಜಗತ್ ಎಂಬ ಸಮಷ್ಟಿಯೊಂದಿಗೆ, ಜೀವ ಎಂಬುದು ವ್ಯಷ್ಟಿಯ ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ.
ಏಕತ್ವದ ಸ್ಥೂಲ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಮೂಲಭೂತ ಘಟಕಗಳನ್ನು ನಾವು ಗಮನಿಸಿದ್ದೇವೆ.
ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ ಪಂಚ ಭೂತಗಳು ಅಥವಾ ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥೂಲ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳು,
ಐದು ಪ್ರಾಣಗಳು, ಐದು ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು, ಐದು ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳು, ಮನಸ್ಸು, ಬುದ್ಧಿ, ಚಿತ್ತ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರ ಎಂಬ ನಾಲ್ಕು ಕರಣಗಳು ಹೀಗೆ ವ್ಯಷ್ಟಿಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಇಪ್ಪತ್ನಾಲ್ಕು ಮೂಲಭೂತ ಘಟಕಗಳಿವೆ.
ವ್ಯಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಸಮಷ್ಟಿ ಎಂಬ ಎರಡು ಭಾವಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು ನಾವೀಗ ಜಗತ್ತನ್ನು ಶೋಧಿಸಲು ಮುಂದುವರೆಯೋಣ.
39. अथ
ಅಥ
चतुर्विंशति
ಚತುರ್ವಿಂಶತಿ
तत्त्वोत्पत्ति
ತತ್ತ್ವೋತ್ಪತ್ತಿ
प्रकारं
ಪ್ರಕಾರಂ
वक्ष्यामः ।
ವಕ್ಷ್ಯಾಮಃ
ವಿಶ್ವ ನಿರ್ಮಾಣದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ 24 ತತ್ವಗಳ ವಿಕಸನವನ್ನು ನಾವೀಗ ಅರಿಯೋಣ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ:-
5 ಪ್ರಧಾನವಾದ ಮೂಲತತ್ವಗಳು ಪಂಚೀಕರಣಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮುಂಚಿನದ್ದು ಮತ್ತು ಪಂಚೀಕರಣದ ನಂತರದ್ದು.
5 ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳು
4 ಅಂತಃಕರಣಗಳು ಅಂದರೆ ಮನಸ್ಸು, ಬುದ್ಧಿ, ಚಿತ್ತ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರ
5 ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು
ಮತ್ತು 5 ಪ್ರಾಣಗಳು.
40. ब्रह्माश्रया
ಬ್ರಹ್ಮಾಶ್ರಯಾ
सत्त्वरजस्तमोगुणात्मिका
ಸತ್ತ್ವರಜಸ್ತಮೋಗುಣಾತ್ಮಿಕಾ
माया
ಮಾಯಾ
अस्ति ।
ಅಸ್ತಿ
ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಮಾಯೆಯು ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಸತ್ವ, ರಜಸ್ ಮತ್ತು ತಮಸ್ ಎಂಬ ಮೂರು ಗುಣಗಳ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.
41. ಮಾಯೆ
ಮಾಯೆ ಎನ್ನುವ ಶಬ್ದದ ಉಪಯೋಗ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ನಾವು ಮಾಡೋಣ.
ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಾಯೆ ಎನ್ನುವ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಅರ್ಥಗಳಿವೆ. ದ್ವೈತಶಾಸ್ತ್ರ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಮಾಯೆ ಶಬ್ದವನ್ನು ಈಶ್ವರನ ಸೃಷ್ಟಿ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅದ್ವೈತ ಶಾಸ್ತ್ರ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಈ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಗೂಢಾರ್ಥಗಳಿವೆ. ಮಾಯೆಯ ಶಬ್ದಾರ್ಥವು“ಭ್ರಮೆ”, “ಭ್ರಾಂತಿ”, ಅಥವಾ “ಮೋಡಿ” ಅಥವಾ ಇನ್ನೂ ನಿಖರವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ “ಅಜ್ಞಾನ” ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.
ನಮ್ಮ ವಾಸ್ತವಿಕ ಸ್ವರೂಪವು ದೈವಿಕವಾದುದು ಎಂಬುದಾಗಿ ವೇದಾಂತವು ಸಾರಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ನಾವು ಪರಿಪೂರ್ಣರು, ನಿಷ್ಕಳಂಕರು ಮತ್ತು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮುಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದವರು. ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಆತ್ಮನು ಬ್ರಹ್ಮನಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರತಕ್ಕಂತಹವನು.
ನಮ್ಮ ವಾಸ್ತವಿಕ ಸ್ವರೂಪವು ದೈವಿಕವಾದುದು ಎಂಬುದಾಗಿದ್ದರೆ, ಯಾಕೆ ನಮಗೆ ಅದರ ಅರಿವಿಲ್ಲವಾಗಿದೆ?
ಯಾಕೆಂದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಮಾಯೆ ಅಥವಾ ಅಜ್ಞಾನವು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ನಮ್ಮ ವಾಸ್ತವಿಕ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು, ಮಾಯೆಯು ಮುಸುಕಿನಂತೆ ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
ನಾವು ಕಾಣುತ್ತಿರುವ ಈ ಪ್ರಪಂಚವು ನಮಗೆ ಭಾಸವಾಗಿರುವಂತೆ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಇಲ್ಲ; ಅಥವಾ ನಾವೇನನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆಯೋ ಅದು ಆ ರೀತಿ ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಅಜ್ಞಾನವು.
ಮಾಯೆಯು ಅನಾದಿಯು, ಅಂದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಆದಿಯೇ ಇಲ್ಲ.
ಮಾಯೆಯು ರಹಸ್ಯವಾದ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಆಗಿದೆ.
ಮಾಯೆಯನ್ನು “ಇದು” ಅಥವಾ “ಅದು” ಎಂಬುದಾಗಿ ನಿಖರವಾದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಿಂದ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಮಾಯೆಯು “ತ್ರಿಗುಣಾತ್ಮಕ” ವಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಅದರ ಸ್ವರೂಪವು ಸತ್ವಗುಣ, ರಜೋಗುಣ ಮತ್ತು ತಮೋಗುಣಗಳನ್ನು ಉಳ್ಳದ್ದಾಗಿದೆ.
ಮಾಯೆಯು ಎರಡು ಶಕ್ತಿಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
“ಆವರಣ ಶಕ್ತಿ” ಅಂದರೆ ಮುಸುಕಿನಂತೆ ಆವರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು “ವಿಕ್ಷೇಪ ಶಕ್ತಿ” ಅಂದರೆ ತೋರ್ಪಡಿಕೆಯನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಶಕ್ತಿ.
ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಶಂಕರರು
“ ಹಾವು ಮತ್ತು ಹಗ್ಗ” ದ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ.
ಒಮ್ಮೆ ಒಬ್ಬಾತನು ಕತ್ತಲೆಯ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಒಂದು ಹಾವನ್ನು ಕಂಡನು. ಕೂಡಲೇ ಭಯದಿಂದ ಆತನ ಹೃದಯವು ಡವಗುಟ್ಟ ತೊಡಗಿತು. ಆತನ ನಾಡಿಮಿಡಿತವು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಹೇಗೋ ಸಾವರಿಸಿಕೊಂಡು ಆತನು ಅದರ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ಕೂಲಂಕುಷವಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು, ಅಲ್ಲಿದ್ದ ವಸ್ತುವು ಹಾವಾಗಿರದೆ ಹಗ್ಗದ ತುಂಡಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಮಾಯೆಯ ಮುಸುಕು ಆವರಿಸಿ ಆತನಿಗೆ ಹಗ್ಗವು ಹಾವಾಗಿ ಕಂಡಿತ್ತು. ಯಾವಾಗ ಭ್ರಮೆಯು ತೊಲಗಿತೋ ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ಹಾವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮಾಯವಾಗಿ ಹಗ್ಗವು ಕಂಡು ಬಂದಿತು.
ಅಜ್ಞಾನದ ಅಥವಾ ಮಾಯೆಯ ದೆಸೆಯಿಂದಾಗಿ ನಾವು ನಮ್ಮನ್ನು ನಶ್ವರ ಪ್ರಾಣಿಗಳೆಂಬುದಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರಪಂಚವು ಕಾಲ, ಆಕಾಶ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕಾರಣ ಭಾವ ಇದರಿಂದ ಸಂಘಟಿತವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದಾಗಿಯೂ ಭಾವಿಸುತ್ತೇವೆ. ನಮ್ಮ ಪರಿಮಿತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ, ನಮ್ಮ ಬಂಧಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ವೇದನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಅರಿವಿದೆ. ಈ ವೇದನೆಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಅಂತ್ಯ ಕಂಡುಕೊಂಡು, ಅಪರಿಮಿತ ಆನಂದವನ್ನು ಕಾಣಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆಯಿದೆ. ಆತ್ಯಂತಿಕ ದುಃಖ ನಿವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಪರಮಾನಂದ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಬೇಕೆಂಬ ಬಯಕೆಯಿದೆ.
ನಮಗೆ ಜ್ಞಾನೋದಯವಾಗಿ, ಭ್ರಾಂತಿ ಅಥವಾ ಮಾಯೆಯು ತೊಲಗಿದಾಗ, ನಾವು ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರಪಂಚವು ಬ್ರಹ್ಮನೇ ಎಂಬುದರ ಅರಿವುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅರಿವು ಗುರುವಿನ ಸಹಾಯದಿಂದ ನಮಗೆ ದೊರಕುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ.
ನಿರ್ಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮನ ಸಗುಣ ತತ್ವವೇ ಈಶ್ವರ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರೇ ಮಾಯೆ.
ಮಾಯೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರ ಸೃಜನಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಇಡಿಯಾಗಿ ನೋಡಿದಾಗ ಅದು ಸತ್ವಗುಣ, ರಜೋಗುಣ ಮತ್ತು ತಮೋಗುಣವೆಂಬ ಮೂರು ಗುಣಗಳನ್ನೂ, ಅದರೊಂದಿಗೆ ಐದು ತನ್ಮಾತ್ರೆಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಈ ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತ ವಿಶ್ವದ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಇದು ಪಂಚೀಕರಣವೆಂಬ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಜರುಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ಇದನ್ನು “ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ” ಅಥವಾ “ವಿಶ್ವ” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂಕ್ಷ್ಮರೂಪದಲ್ಲಿ ಇದರ ತದ್ರೂಪವು “ಜೀವ” ಎಂಬ ಏಕತ್ವ ಅಸ್ತಿತ್ವದ “ಪಿಂಡಾಂಡ” ಎಂಬುದಾಗಿ ಕರೆಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
“ವಿಶ್ವ” ಮತ್ತು “ಜೀವ” ಎಂಬ ಈ ಎರಡು ಅಸ್ತಿತ್ವಗಳು ಸತ್ – ಚಿತ್– ಆನಂದ ಎಂಬ ಒಂದೇ ಮೂಲ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದು ಎಲ್ಲೆಡೆಯೂ ವ್ಯಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
42. ततः
ತತಃ
आकाशः सम्भूतः ।
ಆಕಾಶಃ ಸಂಭೂತಃ।
आकाशाद् वायुः ।
ಆಕಾಶಾದ್ ವಾಯುಃ .
वायोस्तेजः ।
ವಾಯೋಸ್ತೇಜಃ ।
तेजस आपः ।
ತೇಜಸ ಆಪಃ ।
अभ्धयः पृथिवी ।
ಅಭ್ಧಯಃ ಪೃಥಿವೀ ।
ಸೃಷ್ಟಿ
ಪಂಚ ಮೂಲಧಾತುಗಳ ವಿಕಸನ
ಮಾಯೆಯಿಂದ ಆಕಾಶವು ಹುಟ್ಟಿತು. ನಂತರ ಆಕಾಶದಿಂದ ವಾಯುವಿನ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ವಾಯುವಿನಿಂದ ಅಗ್ನಿಯು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. ಅಗ್ನಿಯಿಂದ ನೀರು ಉಧ್ಭವಿಸಿತು. ಕೊನೆಗೆ ನೀರಿನಿಂದ ಭೂಮಿಯು ಆವಿರ್ಭವಿಸಿತು.
ಈ ಐದು ಮೂಲಧಾತುಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಂಚ ತನ್ಮಾತ್ರಗಳು ಎಂಬುದಾಗಿ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಅವೇ ಆಕಾಶ, ವಾಯು, ಅಗ್ನಿ, ನೀರು ಮತ್ತು ಭೂಮಿ
ಸಾತ್ವಿಕ ಗುಣಗಳ ವಿಕಸನ
ಶ್ರೋತ್ರೇಂದ್ರಿಯಗಳು
ಮುಂದಿನ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಈ ಐದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮೂಲಧಾತುಗಳು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ಮಾಯೆಯ ಸತ್ವಗುಣದ ಜತೆಗಿನ ಸಂಯೋಜನೆಯಿಂದಾಗಿ, ಕೆಳಗೆ ವಿವರಿಸಿದ ವಿಕಸನದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗುಳ್ಳುತ್ತವೆ.
50. स्थूलशरीराभिमानि जीवनामकं ब्रह्मप्रतिबिम्बं भवति ।
स एव जीवः प्रकृत्या स्वस्मात् ईश्वरं भिन्नत्वेन जानाति ।
अविद्योपाधिः सन् आत्मा जीव इत्युच्यते ।
मायोपाधिः सन् ईश्वर इत्युच्यते ।
एवं उपाधिभेदात् जीवेश्वरभेददृष्टिः यावत्पर्यन्तं तिष्ठति
तावत्पर्यन्तं जन्ममरणादिरूपसंसारो न निवर्तते ।
तस्मात्कारणान्न जीवेश्वरयोर्भेदबुद्धिः स्वीकार्या ।
43. एतेषां
ಏತೇಷಾಂ
पञ्चतत्त्वानां मध्ये
ಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಾಂ ಮಧ್ಯೇ
आकाशस्य
ಆಕಾಶಸ್ಯ
सात्विकांशात्
ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್
श्रोत्रेन्द्रियं सम्भूतम् ।
ಶ್ರೋತ್ರೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
वायोः सात्विकांशात्
ವಾಯೋಃ ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್
त्वगिन्द्रियं सम्भूतम् ।
ತ್ವಗಿಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
अग्नेः सात्विकांशात्
ಅಗ್ನೇಃ ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್
चक्षुरिन्द्रियं सम्भूतम् ।
ಚಕ್ಷುರಿಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
जलस्य सात्विकांशात्
ಜಲಸ್ಯ ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್
रसनेन्द्रियं सम्भूतम् ।
ರಸನೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
पृथिव्याः सात्विकांशात्
ಪೃಥಿವ್ಯಾಃ ಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್
घ्राणेन्द्रियं सम्भूतम् ।
ಘ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
ಆಕಾಶದ ಸತ್ವಗುಣದ ಅಂಶವು ಶ್ರವಣೇಂದ್ರಿಯವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ಕಿವಿ
ವಾಯುವಿನ ಸತ್ವಗುಣದ ಅಂಶವು ಸ್ಪರ್ಷೇಂದ್ರಿಯವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ಚರ್ಮ
ಅಗ್ನಿಯ ಸತ್ವಗುಣದ ಅಂಶವು ಚಕ್ಷುರೀಂದ್ರಿಯವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದ ಅಂದರೆ ಕಣ್ಣು
ನೀರಿನ ಸತ್ವಗುಣದ ಅಂಶವು ರಸನೇಂದ್ರಿಯವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ನಾಲಿಗೆ
ಭೂಮಿಯ ಸತ್ವಗುಣದ ಅಂಶವು ಘ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ಮೂಗು
44. ANTAHKARANA (Mind)
एतेषां पञ्चतत्त्वानां
ಏತೇಷಾಂ ಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಾಂ
समष्टिसात्विकांशात्
ಸಮಷ್ಟಿಸಾತ್ವಿಕಾಂಶಾತ್
मनोबुद्ध्यहङ्कार
ಮನೋಬುದ್ಧ್ಯಹಂಕಾರ
चित्तान्तःकरणानि
ಚಿತ್ತಾಂತಃಕರಣಾನಿ
सम्भूतानि ।
ಸಂಭೂತಾನಿ ।
सङ्कल्पविकल्पात्मकं मनः ।
ಸಂಕಲ್ಪವಿಕಲ್ಪಾತ್ಮಕಂ ಮನಃ ।
निश्चयात्मिका बुद्धिः ।
ನಿಶ್ಚಯಾತ್ಮಿಕಾ ಬುದ್ಧಿಃ ।
अहंकर्ता अहंकारः ।
ಅಹಂಕರ್ತಾ ಅಹಂಕಾರಃ ।
चिन्तनकर्तृ चित्तम् ।
ಚಿಂತನಕರ್ತೃ ಚಿತ್ತಂ ।
Chittam is the Memory. It is the storehouse where
all experiences are stored as impressions.
ಅಂತಃಕರಣ ಅಂದರೆ ಮನಸ್ಸು
ಸತ್ವಗುಣದ ಸಮಷ್ಟಿಯಿಂದ ಐದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮೂಲಧಾತುಗಳು “ಅಂತಃಕರಣ” ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ನಾಲ್ಕು ಸ್ತರದ ಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಆವಿರ್ಭವಿಸಿದವು. ಅಂತಃಕರಣವು ಮನಸ್ಸು, ಬುದ್ಧಿ,ಚಿತ್ತ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರ ಇವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವುಗಳ ಕಾರ್ಯವೇನೆಂದರೆ, ಮನಸ್ಸು ಎಂಬುದು ಅನುಮಾನ ಮತ್ತು ಅಸ್ಥಿರತೆಯ ಸ್ವಭಾವ ಗುಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಬುದ್ಧಿ ಎಂಬುದು ಅವಲೋಕನ, ವಿವೇಚನಾಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ತೀರ್ಮಾನದ ಸ್ವಭಾವ ಗುಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಬುದ್ಧಿಗೆ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನಿಸುವ ಎರಡು ವಿಶೇಷ ಶಕ್ತಿಗಳಿರುತ್ತವೆ.
ಅಹಂಕಾರ ಎಂಬುದು ನಾನೇ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡುವವನು, ನಾನೇ ಅನುಭವಿಸುವವನು ಮತ್ತು ನಾನೇ ಆನಂದಿಸುವವನು ಎಂಬ ಭಾವವುಳ್ಳ ಕರ್ತೃವಿನ ತತ್ವವಾಗಿದೆ.
ಅಹಂಕಾರ ಎನ್ನುವುದು, ಪವಿತ್ರವಾದ ಆತ್ಮನನ್ನು, ಮೂರು ಶರೀರಗಳೊಂದಿಗೆ, ಮೂರು ಪ್ರಜ್ಞಾವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಐದು ಕೋಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆಸೆಯುವ ಕೊಂಡಿಯಾಗಿದೆ.
ಚಿತ್ತ ಎಂದರೆ ಸ್ಮೃತಿ. ಚಿತ್ತವು ಎಲ್ಲ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಅಳಿಯದ ಗುರುತುಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಡುವ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಾಗಿದೆ.
45. The Presiding Deities of each of the constituents of Antahkarana are:
मनसो देवता चन्द्रमाः ।
ಮನಸೋ ದೇವತಾ ಚಂದ್ರಮಾಃ ।
Moon for Manas.
बुद्धे ब्रह्मा ।
ಬುದ್ಧೇ ಬ್ರಹ್ಮಾ ।
Brahma for Buddhi
अहंकारस्य रुद्रः ।
ಅಹಂಕಾರಸ್ಯ ರುದ್ರಃ ।
Rudra for Ahankaara.
चित्तस्य वासुदेवः ।
ಚಿತ್ತಸ್ಯ ವಾಸುದೇವಃ ।
Vasudeva for Chitta.
ಅಂತಃಕರಣದಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕರಣಗಳ ಅಧಿದೇವತೆಗಳು ಯಾರೆಂದರೆ:
ಮನಸ್ಸಿನ ಅಧಿದೇವತೆಯು ಚಂದ್ರ
ಬುದ್ಧಿಯ ಅಧಿದೇವತೆಯು ಬ್ರಹ್ಮ
ಅಹಂಕಾರದ ಅಧಿದೇವತೆಯು ರುದ್ರ
ಚಿತ್ತದ ಅಧಿದೇವತೆಯು ವಾಸುದೇವ
46. EVOLUTION OF THE RAJAS ASPECT
एतेषां पञ्चतत्त्वानां मध्ये
ಏತೇಷಾಂ ಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಾಂ ಮಧ್ಯೇ
आकाशस्य राजसांशात्
ಆಕಾಶಸ್ಯ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್
वागिन्द्रियं सम्भूतम् ।
ವಾಗಿಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
वायोः राजसांशात्
ವಾಯೋಃ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್
पाणीन्द्रियं सम्भूतम् ।
ಪಾಣೀಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
वन्हेः राजसांशात्
ವನ್ಹೇಃ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್
पादेन्द्रियं सम्भूतम् ।
ಪಾದೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
जलस्य राजसांशात्
ಜಲಸ್ಯ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್
उपस्थेन्द्रियं सम्भूतम् ।
ಉಪಸ್ಥೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
पृथिव्या राजसांशात्
ಪೃಥಿವ್ಯಾ ರಾಜಸಾಂಶಾತ್
गुदेन्द्रियं सम्भूतम् ।
ಗುದೇಂದ್ರಿಯಂ ಸಂಭೂತಂ ।
ರಾಜಸಿಕ ಗುಣಗಳ ವಿಕಸನ
ಐದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮೂಲಧಾತುಗಳು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ಏಕತ್ವದಿಂದ, ಮಾಯೆಯ ರಾಜಸಿಕ ಗುಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜನೆಗೊಂಡು ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳ ವಿಕಸನದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.
ವಾಕ್ಕಿನ ಅಂಗವು ಅಂದರೆ ನಾಲಿಗೆಯು, ಆಕಾಶ ತತ್ವದ ರಾಜಸಿಕ ಗುಣದಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಮುಷ್ಟಿಯ ಅಂಗವು ಅಂದರೆ ಕೈಗಳು ವಾಯುತತ್ವದ ರಾಜಸಿಕ ಗುಣದಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಚಲನೆಯ ಅಂಗವು ಅಂದರೆ ಕಾಲುಗಳು ಅಗ್ನಿತತ್ವದ ರಾಜಸಿಕ ಗುಣದಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ವಂಶವೃದ್ಧಿಯ ಅಂಗವು ಅಂದರೆ ಜನನೇಂದ್ರಿಯಗಳು ಜಲತತ್ವದ ರಾಜಸಿಕ ಗುಣದಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಮಲ ವಿಸರ್ಜನೆಯ ಅಂಗವು ಅಂದರೆ ಗುದದ್ವಾರವು ಪೃಥ್ವಿತತ್ವದ ರಾಜಸಿಕ ಗುಣದಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
47. एतेषां समष्टिराजसांशात्
ಏತೇಷಾಂ ಸಮಷ್ಟಿರಾಜಸಾಂಶಾತ್
पञ्चप्राणाः सम्भूताः ।
ಪಂಚಪ್ರಾಣಾಃ ಸಂಭೂತಾಃ ।
ಐದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮೂಲಧಾತುಗಳು ಸಮಷ್ಟಿಯಾಗಿ ಅಂದರೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ, ಮಾಯೆಯ ರಾಜಸಿಕ ಗುಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜನೆಗೊಂಡು ಪಂಚ ಪ್ರಾಣಗಳ ವಿಕಸನದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.
ಪ್ರಾಣ, ಅಪಾನ, ವ್ಯಾನ, ಉದಾನ ಮತ್ತು ಸಮಾನ ಇವೇ ಆ ಪಂಚ ಪ್ರಾಣಗಳು.
ಅವುಗಳು ಐದು ವಿಧದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.
ಪ್ರಾಣವು ಹೃದಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿ, ಉಚ್ಛ್ವಾಸ ಮತ್ತು ನಿಶ್ವಾಸಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಪಾನವು ಪೃಷ್ಠಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿ, ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಕಲ್ಮಶಗಳ ವಿಸರ್ಜನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.
ವ್ಯಾನವು ದೇಹದ ಎಲ್ಲ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪಸರಿಸಿ, ರಕ್ತಪರಿಚಲನೆಯನ್ನೂ ಮತ್ತು ದೇಹದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಣಕ್ಕೂ ಪೋಷಣೆಯನ್ನೂ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಉದಾನವು ಕಂಠದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿ, ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆ, ಸೀನುವಿಕೆ ಇತ್ಯಾದಿ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರವು ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೊರ ಹೋಗಲು ಬೇಕಾದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಇದು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಸಮಾನವು ನಾಭಿಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿ, ಆಹಾರದ ಜೀರ್ಣಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತು ಪಚನಕ್ರಿಯೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
EVOLUTION OF THE TAMASIC ASPECT
48. एतेषां पञ्चतत्त्वानां
ಏತೇಷಾಂ ಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಾಂ
तामसांशात्
ತಾಮಸಾಂಶಾತ್
पञ्चीकृत भवन्ति ।
ಪಂಚೀಕೃತ
पञ्चतत्त्वानि
ಪಂಚತತ್ತ್ವಾನಿ ಭವಂತಿ ।
ತಾಮಸಿಕ ಗುಣಗಳ ವಿಕಸನ
ಯಾವಾಗ ಐದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮೂಲಧಾತುಗಳು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ಏಕತ್ವದಿಂದ, ಮಾಯೆಯ ತಾಮಸಿಕ ಗುಣಗಳೊಡನೆ ಸಂಯೋಜನೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತವೋ ಆಗ ಅವು “ಪಂಚೀಕರಣ” ಎಂಬ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿ ಸ್ಥೂಲ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತವೆ.
49. पञ्चीकरणं कथम् इति चेत् ।
ಪಂಚೀಕರಣಂ ಕಥಮ್ ಇತಿ ಚೇತ್ ।
एतेषां
ಏತೇಷಾಂ
पञ्चमहाभूतानां
ಪಂಚಮಹಾಭೂತಾನಾಂ
तामसांशस्वरूपम्
ತಾಮಸಾಂಶಸ್ವರೂಪಮ್
एकमेकं
ಏಕಮೇಕಂ
भूतं
ಭೂತಂ
द्विविधा विभज्य
ದ್ವಿವಿಧಾ ವಿಭಜ್ಯ
एकमेकमर्धं
ಏಕಮೇಕಮರ್ಧಂ
पृथक्
ಪೃಥಕ್
तूष्णीं व्यवस्थाप्य
ತೂಷ್ಣೀಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪ್ಯ
अपरमपरमर्धं
ಅಪರಮಪರಮರ್ಧಂ
चतुर्धां विभज्य
ಚತುರ್ಥಾ ವಿಭಜ್ಯ
स्वार्धमन्येषु
ಸ್ವಾರ್ಥಮನ್ಯೇಷು
अर्धेषु
ಅರ್ಥೇಷು
स्वभाग
ಸ್ವಭಾಗ
चतुष्टय
ಚತುಷ್ಟಯ
संयोजनं कार्यम् ।
ಸಂಯೋಜನಂ ಕಾರ್ಯಂ ।
तदा पञ्चीकरणं भवति ।
ತದಾ ಪಂಚೀಕರಣಂ ಭವತಿ ।
एतेभ्यः
ಏತೇಭ್ಯಃ
पञ्चीकृत
ಪಂಚೀಕೃತ
पञ्चमहाभूतेभ्यः
ಪಂಚಮಹಾಭೂತೇಭ್ಯಃ
स्थूलशरीरं
ಸ್ಥೂಲಶರೀರಂ
भवति ।
ಭವತಿ ।
ಪಂಚೀಕರಣವು ಹೇಗೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಹೀಗಿದೆ.
ಐದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮೂಲಧಾತುಗಳ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ತಾಮಸಿಕ ಅಂಶವು ಎರಡು ಸಮಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.
ಆ ಎರಡು ಸಮಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಭಾಗವು ಅಖಂಡವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಉಳಿದ ಮತ್ತೊಂದು ಭಾಗವು ಪುನಃ ನಾಲ್ಕು ಸಮಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.
ನಂತರ ಅಖಂಡವಾಗಿ ಉಳಿದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮೂಲಧಾತುಗಳ ಅರ್ಧಭಾಗಕ್ಕೆ, ಉಳಿದಿರುವ ನಾಲ್ಕು ಮೂಲಧಾತುಗಳ ಎಂಟನೇ ಒಂದು ಭಾಗವು ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಆಗ ಪಂಚೀಕರಣವು ಸಂಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಪರ್ಯವಾಸನಗೊಂಡಿರುವ ಐದು ಸ್ಥೂಲ ಮೂಲಧಾತುಗಳಿಂದ ಸ್ಥೂಲಶರೀರವು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
50. एवं
ಏವಂ
पिण्डब्रह्माण्डयोरैक्यं
ಪಿಂಡಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಯೋರೈಕ್ಯಂ
सम्भूतम् ।
ಸಂಭೂತಂ ।
ಹಾಗಾಗಿ ಪಿಂಡಾಂಡ ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಗಳ ನಡುವೆ ಐಕ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಅನನ್ಯತೆ ಇರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.
ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಏಕತ್ವ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರವು ಒಟ್ಟು ಸೂಕ್ಶ್ಮ ಮೂಲ ಧಾತುಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಏಕತ್ವ ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರವು ಒಟ್ಟು ಸ್ಥೂಲ ಮೂಲ ಧಾತುಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಸಮುದ್ರ ಮತ್ತು ಅಲೆಗಳ ದೃಷ್ಟಾಂತದಲ್ಲಿನಂತೆ, ವ್ಯಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಸಮಷ್ಟಿ ಇವೆರಡೂ ಒಂದೇ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ ಆವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ ಮತ್ತು ಚೇತನಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಹಾಗಾಗಿ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅನನ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಐಕ್ಯತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.
51. JEEVA AND ISHVARA
स्थूलशरीराभिमानि
ಸ್ಥೂಲಶರೀರಾಭಿಮಾನಿ
जीवनामकं
ಜೀವನಾಮಕಂ
ब्रह्मप्रतिबिम्बं भवति ।
ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರತಿಬಿಂಬಂ ಭವತಿ ।
स एव जीवः
ಸ ಏವ ಜೀವಃ
प्रकृत्या
ಪ್ರಕೃತ್ಯಾ
स्वस्मात्
ಸ್ವಸ್ಮಾತ್
ईश्वरं भिन्नत्वेन
ಈಶ್ವರಂ ಭಿನ್ನತ್ವೇನ
जानाति ।
ಜಾನಾತಿ ।
अविद्योपाधिः सन्
ಅವಿದ್ಯೋಪಾಧಿಃ ಸನ್
आत्मा जीव इत्युच्यते ।
ಆತ್ಮಾ ಜೀವ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
मायोपाधिः सन्
ಮಾಯೋಪಾಧಿಃ ಸನ್
ईश्वर इत्युच्यते ।
ಈಶ್ವರ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ।
एवं उपाधिभेदात्
ಏವಂ ಉಪಾಧಿಭೇದಾತ್
जीवेश्वरभेददृष्टिः
ಜೀವೇಶ್ವರಭೇದದೃಷ್ಟಿಃ
यावत्पर्यन्तं तिष्ठति
ಯಾವತ್ಪರ್ಯಂತಂ ತಿಷ್ಠತಿ
तावत्पर्यन्तं
ತಾವತ್ಪರ್ಯಂತಂ
जन्ममरणादि
ಜನ್ಮಮರಣಾದಿ
रूपसंसारो
ರೂಪಸಂಸಾರೋ
न निवर्तते ।
ನ ನಿವರ್ತತೇ ।
तस्मात्कारणात्
ತಸ್ಮಾತ್ಕಾರಣಾತ್
न् जीवेश्वरयोः
ನ ಜೀವೇಶ್ವರಯೋಃ
र्भेदबुद्धिः
ಭೇದಬುದ್ಧಿಃ
स्वीकार्या ।
ಸ್ವೀಕಾರ್ಯಾ ।
ಜೀವ ಮತ್ತು ಈಶ್ವರ
ಅಹಂ ಮತ್ತು ಇದಂ ಅಂದರೆ ಜೀವ ಮತ್ತು ಜಗತ್ತು ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಸಂಬಂಧದ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಯ ನಂತರ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಜೀವ ಮತ್ತು ಈಶ್ವರ, ಇವರ ಸಂಬಂಧದ ಬಗೆಗಿನ ವಿಚಾರವನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
ಸ್ಥೂಲ ಶರೀರದೊಡನೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ‘ಜೀವ’ನು ವಾಸ್ತವಾಂಶದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮನ ಅಪ್ಪಟ ತದ್ರೂಪಿಯೇ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಜೀವನು ಪ್ರಕೃತಿ ಸ್ವಭಾವದಿಂದಾಗಿ, ಈಶ್ವರನು ತನಗಿಂತಲೂ ಭಿನ್ನನಾದವನು ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಅಜ್ಞಾನದಿಂದ ಮೇಳೈಸಿದ ಆತ್ಮನನ್ನು ‘ಜೀವ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾಯೆಯಿಂದ ಮೇಳೈಸಿದ ಆತ್ಮನನ್ನು ಈಶ್ವರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಜೀವ ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ಭೇದವು ಅವುಗಳ ಮೇಳೈಕೆಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಭಿನ್ನತೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಉಂಟಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಎಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಈ ಭೇದದ ದೃಷ್ಟಿಯು ಇರುತ್ತದೆಯೋ, ಅಲ್ಲಿಯವೆರೆವಿಗೆ ಜನ್ಮ ಮರಣಾದಿ ರೂಪದ ಸಂಸಾರದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಅಥವಾ ವಿಮೋಚನೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.
ಆದರೆ ಇಷ್ಟರಿಂದಲೇ ಜೀವನು ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ಬೇರೆಯವನು ಎಂಬ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರಿಬ್ಬರೂ ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿ ತದ್ರೂಪಿಗಳು ಆಗಿರುತ್ತಾರೆ.
52. TAT TWAM ASI (That Thou Art)
ननु
ನನು
साहंकारस्य
ಸಾಹಂಕಾರಸ್ಯ
किंचिज्ज्ञस्य
ಕಿಂಚಿಜ್ಜ್ಞಸ್ಯ
जीवस्य
ಜೀವಸ್ಯ
निरहंकारस्य
ನಿರಹಂಕಾರಸ್ಯ
सर्वज्ञस्य
ಸರ್ವಜ್ಞಸ್ಯ
ईश्वरस्य
ಈಶ್ವರಸ್ಯ
तत्त्वमसीति
ತತ್ತ್ವಮಸೀತಿ
महावाक्यात्
ಮಹಾವಾಕ್ಯಾತ್
कथमभेदबुद्धिः
ಕಥಮಭೇದಬುದ್ಧಿಃ
स्यात्
ಸ್ಯಾತ್
उभयोः
ಉಭಯೋಃ
विरुद्धधर्माक्रान्तत्वात् ।
ವಿರುದ್ಧಧರ್ಮಾಕ್ರಾಂತತ್ವಾತ್ ।
ತತ್ ತ್ವಂ ಅಸಿ(ಅದು ನೀನು ಆಗಿರುವೆ)
ಜೀವನು ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ಸಂಪನ್ನನಾಗಿರುವನು ಮತ್ತು ಅವನ ಜ್ಞಾನವು ಮಿತಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ; ಆದರೆ ಈಶ್ವರನು ಅಹಂಕಾರರಹಿತನು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಬಲ್ಲ ಸರ್ವಜ್ಞನಾಗಿದ್ದಾನೆ.
ಹಾಗಾದರೆ ತತ್ ತ್ವಂ ಅಸಿ ಎಂಬ ಮಹಾವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವಂತೆ ಜೀವನಾದ ನೀನು ಆ ಈಶ್ವರನ ತದ್ರೂಪಿಯಾಗಿರುವೆ ಎಂಬ ಮಾತಿನಂತೆ, ಜೀವ ಮತ್ತು ಈಶ್ವರನ ನಡುವೆ ಅನನ್ಯತೆಯು ಹೇಗೆ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯ.?
53. इति चेन्न ।
ಇತಿ ಚೇನ್ನ।
स्थूलसूक्ष्मशरीराभिमानी
ಸ್ಥೂಲಸೂಕ್ಷ್ಮಶರೀರಾಭಿಮಾನೀ
त्वंपदवाच्यार्थः ।
ತ್ವಂಪದವಾಚ್ಯಾರ್ಥಃ ।
उपाधिविनिर्मुक्तं
ಉಪಾಧಿವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಂ
समाधिदशासम्पन्नं
ಸಮಾಧಿದಶಾಸಂಪನ್ನಂ
शुद्धं चैतन्यं
ಶುದ್ಧಂ
ಚೈತನ್ಯಂ
त्वंपद
ತ್ವಂಪದ
लक्ष्यार्थः ।
ಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥಃ ।
एवं
ಏವಂ
सर्वज्ञत्वादि
ಸರ್ವಜ್ಞತ್ವಾದಿ
विशिष्ट ईश्वरः
ವಿಶಿಷ್ಟ ಈಶ್ವರಃ
तत्पदवाच्यार्थः ।
ತತ್ಪದವಾಚ್ಯಾರ್ಥಃ ।
उपाधिशून्यं
ಉಪಾಧಿಶೂನ್ಯಂ
शुद्धचैतन्यं
ಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯಂ
तत्पदलक्ष्यार्थः ।
ತತ್ಪದಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥಃ
एवं च
ಏವಂ ಚ
जीवेश्वरयोः
ಜೀವೇಶ್ವರಯೋಃ
चैतन्यरूपेणा
ಚೈತನ್ಯರೂಪೇಣ
अभेदे
ಅಭೇದೇ
बाधकाभावः ।
ಬಾಧಕಾಭಾವಃ ।
ಜೀವ ಮತ್ತು ಈಶ್ವರನ ನಡುವೆ ಇರುವ ಅನನ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಸಂಶಯ ಪಡುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಸ್ಥೂಲ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರಗಳೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡವನು ಎಂಬುದು “ತ್ವಂ” ಎಂಬ ಶಬ್ದದ ವಾಚ್ಯಾರ್ಥವಾಗಿದೆ.
ಆದರೆ “ತ್ವಂ” ಎಂಬ ಶಬ್ದದ ಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥವು ಅಂದರೆ ಸೂಚಿತ ಅರ್ಥವು ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಮೇಳೈಕೆಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವ ಮತ್ತು ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವ “ಪರಿಶುದ್ಧ ಚೈತನ್ಯ” ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.
ಅಂತೆಯೇ “ತತ್” ಎಂಬ ಪದದ ವಾಚ್ಯಾರ್ಥವು “ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಬಲ್ಲ ಈಶ್ವರ” ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.
ಹಾಗೆಯೇ ‘ತತ್’ ಎಂಬ ಪದದ ಲಕ್ಷ್ಯಾರ್ಥವು ಅಂದರೆ ಸೂಚಿತ ಅರ್ಥವು ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಮೇಳೈಕೆಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವ “ಪರಿಶುದ್ಧ ಚೈತನ್ಯ” ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.
ಆದುದರಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಅಥವಾ ಅರಿವಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ “ಜೀವ” ಮತ್ತು “ಈಶ್ವರ”ನ ನಡುವೆ ಇರುವ ಅನನ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ವಿಧವಾದ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಎಡೆಯೇ ಇಲ್ಲ.
54.. JIVANMUKTAAH Realised Ones in this Life.
एवं च
ಏವಂ ಚ
वेदान्तवाक्यैः
ವೇದಾಂತವಾಕ್ಯೈಃ
सद्गुरूपदेशेन च
ಸದ್ಗುರೂಪದೇಶೇನ ಚ
सर्वेष्वपि
ಸರ್ವೇಷ್ವಪಿ
भूतेषु
ಭೂತೇಷು
येषां
ಯೇಷಾಂ
ब्रह्मबुद्धिरुत्पन्ना
ಬ್ರಹ್ಮಬುದ್ಧಿರುತ್ಪನ್ನಾ
ते जीवन्मुक्ताः
ತೇ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಾಃ
इत्यर्थः ।
ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಜೀವನ್ಮುಕ್ತ: “ಪ್ರಸಕ್ತ ಜೀವನದಲ್ಲಿಯೇ ಮುಕ್ತಿಯ ಅರಿವು ಉಂಟಾಗಿರುವಂತಹವನು”
“ತತ್ ತ್ವಂ ಅಸಿ” ಎಂಬ ವೇದಾಂತದ ಉಕ್ತಿಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ಸದ್ಗುರುವಿನ ಉಪದೇಶಗಳನ್ನೂ, ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಯಾರು ಎಲ್ಲರಲ್ಲೂ ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಕಾಣುವ ಬುದ್ಧಿಯನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆಯೋ, ಅವರು ಈ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿಯೇ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದು “ಜೀವನ್ಮುಕ್ತ” ಎಂದೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
55. ननु जीवन्मुक्तः कः ?
ನನು ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಃ ಕಃ ?
यथा देहोऽहं
ಯಥಾ ದೇಹೋಽಹಂ
पुरुषोऽहं
ಪುರುಷೋಽಹಂ
ब्राह्मणोऽहं
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಽಹಂ
शूद्रोऽहमस्मीति
ಶೂದ್ರೋಽಹಮಸ್ಮೀತಿ
दृढनिश्चयस्तथा
ದೃಢನಿಶ್ಚಯಸ್ತಥಾ
नाहं ब्राह्मणः
ನಾಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ
न शूद्रः
ನ ಶೂದ್ರಃ
न पुरुषः
ನ ಪುರುಷಃ
किन्तु
ಕಿಂತು
असंगः
ಅಸಂಗಃ
सच्चिदानन्द स्वरूपः
ಸಚ್ಚಿದಾನಂದ ಸ್ವರೂಪಃ
प्रकाशरूपः
ಪ್ರಕಾಶರೂಪಃ
सर्वान्तर्यामी
ಸರ್ವಾಂತರ್ಯಾಮೀ
चिदाकाशरूपोऽस्मीति
ಚಿದಾಕಾಶರೂಪೋಽಸ್ಮೀತಿ
दृढनिश्चय
ದೃಢನಿಶ್ಚಯ
रूपोऽपरोक्षज्ञानवान्
ರೂಪೋಽಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನವಾನ್
जीवन्मुक्तः ॥
ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಃ ॥
ಪ್ರಸಕ್ತ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವವನೇ “ಜೀವನ್ಮುಕ್ತ” ಎಂಬುದನ್ನು ಯಾವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಾವು ವಿವರಿಸಬಹುದು?
ಯಾರು ದೃಢವಾಗಿ ಮತ್ತು ಖಚಿತವಾಗಿ “ಈ ದೇಹವು ನಾನು” “ಪುರುಷನು ನಾನು”, “ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ನಾನು”, “ಶೂದ್ರನು ನಾನು” ಎಂದು ಹೇಳುವನೋ ಮತ್ತು ಅದೇ ರೀತಿ, ಅದೇ ಧೃಢತೆಯಿಂದ, ನೇರವಾದ ಜ್ಞಾನದ ಅರ್ಜನೆಯಿಂದ “ನಾನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಲ್ಲ”, “ನಾನು ಶೂದ್ರನಲ್ಲ”, “ನಾನು ಪುರುಷನಲ್ಲ”, “ನಾನು ಈ ದೇಹವಲ್ಲ” ಎಂದು ನಿಶ್ಚಯವಾಗಿ ಹೇಳುವನೋ ಅವನು “ಜೀವನ್ಮುಕ್ತ”. ಅಂತೆಯೇ “ನಾನು ಸಂಗರಹಿತನು”, “ಸತ್ ಚಿತ್ ಆನಂದವೇ ನನ್ನ ಸ್ವರೂಪವು”, “ನಾನು ಪ್ರಕಾಶವುಳ್ಳವನು”, “ನಾನು ಸರ್ವಾಂತರ್ಯಾಮಿಯು”, “ನಾನು ಚಿದಾಕಾಶ ಸ್ವರೂಪನು” ಮತ್ತು “ಜ್ಞಾನದಿಂದ ತುಂಬಿದ ಆಕಾರರಹಿತ ಪ್ರದೇಶವು ನಾನು” ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳುವಂತಹವನು, ಈ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿಯೇ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವ “ಜೀವನ್ಮುಕ್ತ”ನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.
FREEDOM FROM BONDAGE
ब्रह्मैवाहम्
ಬ್ರಹ್ಮೈವಾಹಮ್
अस्मीति
ಅಸ್ಮೀತಿ
अपरोक्षज्ञानेन
ಅಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನೇನ
निखिलकर्मबन्ध
ನಿಖಿಲಕರ್ಮಬಂಧ
विनिर्मुक्तः
ವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಃ
स्यात् ।
ಸ್ಯಾತ್ ।
ಬಂಧದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ
ಯಾರೇ ಆಗಲಿ, ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾದ ಜ್ಞಾನದಿಂದ “ಏಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾದ ಬ್ರಹ್ಮನೇ ನಾನು” ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ಅಂತಹವರು ಕರ್ಮಬಂಧದ ಹಿಡಿತದಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗುತ್ತಾರೆ.
57. कर्माणि
ಕರ್ಮಾಣಿ
कतिविधानि
ಕತಿವಿಧಾನಿ
सन्तीति चेत्
ಸಂತೀತಿ ಚೇತ್
आगामि
ಆಗಾಮಿ
सञ्चित
ಸಂಚಿತ
प्रारब्धभेदेन
ಪ್ರಾರಬ್ಧಭೇದೇನ
त्रिविधानि सन्ति ।
ತ್ರಿವಿಧಾನಿ ಸಂತಿ ।
ಎಷ್ಟು ವಿಧದ ಕರ್ಮಗಳಿವೆ? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ “ಆಗಾಮಿ, ಸಂಚಿತ ಮತ್ತು ಪ್ರಾರಬ್ಧ” ಎಂಬ ಮೂರು ವಿಧದ ಕರ್ಮಗಳಿವೆ ಎಂಬುದು ಉತ್ತರವಾಗಿದೆ.
58. ज्ञानोत्पत्त्यनन्तरं
ಜ್ಞಾನೋತ್ಪತ್ತ್ಯನಂತರಂ
ज्ञानिदेहकृतं
ಜ್ಞಾನಿದೇಹಕೃತಂ
पुण्यपापरूपं कर्म
ಪುಣ್ಯಪಾಪರೂಪಂ ಕರ್ಮ
यदस्ति
ಯದಸ್ತಿ
तदागामीति
ತದಾಗಾಮೀತಿ
अभिधीयते ।
ಅಭಿಧೀಯತೇ ।
ಆಗಾಮಿ ಕರ್ಮ
ಜ್ಞಾನೋದಯದ ನಂತರ, ಜ್ಞಾನಿಯ ದೇಹವು ಮಾಡಿದ ಒಳ್ಳೆಯ ಅಥವಾ ಕೆಟ್ಟ ಕರ್ಮಗಳ, ಪುಣ್ಯದ ಅಥವಾ ಪಾಪದ ಕರ್ಮಗಳ, ಫಲಿತವೇ ಆಗಾಮಿ ಕರ್ಮ.
59. सञ्चितं कर्म किम् ?
ಸಂಚಿತಂ ಕರ್ಮ ಕಿಂ ?
अनन्तकोटिजन्मनां
ಅನಂತಕೋಟಿಜನ್ಮನಾಂ
बीजभूतं
ಬೀಜಭೂತಂ
सत्
ಸತ್
यत्कर्मजातं
ಯತ್ಕರ್ಮಜಾತಂ
पूर्वार्जितं
ಪೂರ್ವಾರ್ಜಿತಂ ।
तिष्ठति
ತಿಷ್ಠತಿ
तत् सञ्चितं
ತತ್ ಸಂಚಿತಂ
ज्ञेयम् ।
ಜ್ಞೇಯಂ .
ಸಂಚಿತ ಕರ್ಮ ಎಂದರೇನು?
“ಸಂಚಿತ” ಎಂದರೆ ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಕೂಡಿಕೊಂಡು ವೃದ್ಧಿಸುವುದು ಎಂಬುದಾಗಿ ಅರ್ಥ.
ಎಲ್ಲ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಕರ್ಮಗಳ ಫಲವು ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಸಂಚಯವಾಗಿ ವೃದ್ಧಿಸಿ ಬೀಜರೂಪದಲ್ಲಿಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಅವು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಅನಂತ ಕೋಟಿ ಜನ್ಮಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು “ಸಂಚಿತ ಕರ್ಮಗಳು” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
60. प्रारब्धं कर्म
ಪ್ರಾರಬ್ಧಂ ಕರ್ಮ
किमिति चेत् ।
ಕಿಮಿತಿ ಚೇತ್।
इदं शरीरमुत्पाद्य
ಇದಂ ಶರೀರಮುತ್ಪಾದ್ಯ
इह लोके
ಇಹ ಲೋಕೇ
एवं
ಏವಂ
सुखदुःखादिप्रदं
ಸುಖದುಃಖಾದಿಪ್ರದಂ
यत्कर्म
ಯತ್ಕರ್ಮ
तत्प्रारब्धं
ತತ್ಪ್ರಾರಬ್ಧಂ
भोगेन
ಭೋಗೇನ
नष्टं भवति
ನಷ್ಟಂ ಭವತಿ
प्रारब्धकर्मणां
ಪ್ರಾರಬ್ಧಕರ್ಮಣಾಂ
भोगादेव क्षय इति ।
ಭೋಗಾದೇವ ಕ್ಷಯ ಇತಿ ।
ಪ್ರಾರಬ್ಧ ಕರ್ಮ ಎಂದರೇನು?
ಯಾವುದು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದೆಯೋ ಅದನ್ನು ಪ್ರಾರಬ್ಧ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ಹಿಂದೆ ಮಾಡಿದ ಕರ್ಮಗಳ ಫಲಗಳಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷದ ರೂಪದ ಫಲವನ್ನು ಸುಖಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ದುಃಖ ರೂಪದ ಫಲವನ್ನು ದುಃಖಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಸಕ್ತ ಜೀವಿತ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಅನುಭವಿಸುವಂತಹ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು “ಪ್ರಾರಬ್ಧ ಕರ್ಮಗಳು” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
FREEDOM FROM BONDAGE OF ACTIONS
61. सञ्चितं कर्म
ಸಂಚಿತಂ ಕರ್ಮ
ब्रह्मैवाहमिति
ಬ್ರಹ್ಮೈವಾಹಮಿತಿ
निश्चयात्मकज्ञानेन
ನಿಶ್ಚಯಾತ್ಮಕಜ್ಞಾನೇನ
नश्यति ।
ನಶ್ಯತಿ ।
“ನಾನೇ ಬ್ರಹ್ಮ” ಎಂಬ ನಿಶ್ಚಯವಾದ ಜ್ಞಾನದಿಂದ ಸಂಚಿತ ಕರ್ಮವು ನಶಿಸುತ್ತದೆ.
62.आगामि कर्म अपि
ಆಗಾಮಿ ಕರ್ಮ ಅಪಿ
ज्ञानेन नश्यति
ಜ್ಞಾನೇನ ನಶ್ಯತಿ
किंच
ಕಿಂಚ
आगामि कर्मणां
ಆಗಾಮಿ ಕರ್ಮಣಾಂ
नलिनीदल गत
ನಲಿನೀದಲಗತ
जलवत्
ಜಲವತ್
ज्ञानिनां
ಜ್ಞಾನಿನಾಂ
सम्बन्धो नास्ति ।
ಸಂಬಂಧೋ ನಾಸ್ತಿ ।
ಬ್ರಹ್ಮನ ಬಗೆಗಿನ ಜ್ಞಾನದಿಂದಲೂ ಸಹ ಆಗಾಮಿ ಕರ್ಮವು ನಶಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಜತೆಗೆ, ಹೇಗೆ ಕಮಲದ ಎಲೆಯ ಮೇಲಿನ ನೀರ ಹನಿಗಳು, ಆ ಎಲೆಗಳನ್ನು ತೋಯಿಸುವುದಿಲ್ಲವೋ, ಅದೇ ರೀತಿ ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಅರಿತವನು ತನ್ನ ಕರ್ಮಫಲಗಳಿಂದ ಬಾಧಿತನಾಗದೆ ಉಳಿಯುತ್ತಾನೆ.
किंच
ಕಿಂಚ
ये ज्ञानिनं
ಯೇ ಜ್ಞಾನಿನಂ
स्तुवन्ति
ಸ್ತುವಂತಿ
भजन्ति
ಭಜಂತಿ
अर्चयन्ति
ಅರ್ಚಯಂತಿ
तान्प्रति
ತಾನ್ಪ್ರತಿ
ज्ञानिकृतं
ಜ್ಞಾನಿಕೃತಂ
आगामि पुण्यं
ಆಗಾಮಿ ಪುಣ್ಯಂ
गच्छति ।
ಗಚ್ಛತಿ ।
ये ज्ञानिनं
ಯೇ ಜ್ಞಾನಿನಂ
निन्दन्ति
ನಿಂದಂತಿ
द्विषन्ति
ದ್ವಿಷಂತಿ
दुःखप्रदानं कुर्वन्ति
ದುಃಖಪ್ರದಾನಂ ಕುರ್ವಂತಿ
तान्प्रति
ತಾನ್ಪ್ರತಿ
ज्ञानिकृतं
ಜ್ಞಾನಿಕೃತಂ
सर्वमागामि
ಸರ್ವಮಾಗಾಮಿ
क्रियमाणं
ಕ್ರಿಯಮಾಣಂ
यद् वाच्यं
ಯದ್ ವಾಚ್ಯಂ
कर्म
ಕರ್ಮ
पापात्मकं
ಪಾಪಾತ್ಮಕಂ
तद्गच्छति ।
ತದ್ಗಚ್ಛತಿ ।
सुहृदः
ಸುಹೃದಃ
पुण्यकृतं
ಪುಣ್ಯಕೃತಂ
दुर्हृदः
ದುರ್ಹೃದಃ
पापकृत्यं
ಪಾಪಕೃತ್ಯಂ
गृह्णन्ति ।
ಗೃಹ್ಣಂತಿ ।
ಹಾಗಾದರೆ ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಅರಿತ ಬ್ರಹ್ಮ ಜ್ಞಾನಿಯು ತನ್ನ ಕರ್ಮಫಲಗಳಿಂದ ಬಾಧಿತನಾಗದೆ ಉಳಿದರೆ, ಆ ಫಲಗಳನ್ನು ಯಾರು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ?
ಕರ್ಮಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕ ಫಲಗಳು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತವೆ, ಹಾಗೂ ಆ ಫಲಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲು ಯಾರಾದರೂ ಇದ್ದೇ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಇದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರ ಈ ರೀತಿ ಇದೆ.
ಯಾರು ಜ್ಞಾನಿಯನ್ನು ಪ್ರಶಂಸಿಸುತ್ತಾರೆಯೋ, ಆತನನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತಾರೆಯೋ ಮತ್ತು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆಯೋ ಅವರಿಗೆ ಆ ಜ್ಞಾನಿಯ ಸತ್ಕರ್ಮ ಫಲಗಳು ಲಭಿಸುತ್ತವೆ.
ಒಂದು ಪಕ್ಷ ಯಾರೇ ಆಗಲಿ, ಆ ಜ್ಞಾನಿಯನ್ನು ನಿಂದಿಸುತ್ತಾರೆಯೋ, ದ್ವೇಶಿಸುತ್ತಾರೆಯೋ ಮತ್ತು ಆತನಿಗೆ ನೋವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತಾರೆಯೋ, ಅಂತಹವರಿಗೆ ಆ ಜ್ಞಾನಿಯು ಮಾಡಿದ ಪಾಪಕರ್ಮಗಳ ಮತ್ತು ಅವನ ಅಪಕೀರ್ತಿಗಳ ಫಲವು ಸುತ್ತಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಸರಿಯಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನಿಯ ಮಿತ್ರರು, ಆತನ ಸ್ತುತ್ಯ ಕಾರ್ಯಗಳ ಫಲವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನಿಯ ಶತ್ರುಗಳು ಆತನ ಅಯೋಗ್ಯ ಕಾರ್ಯಗಳ ಫಲವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ.
64. तथा
ತಥಾ
च
ಚ
आत्मवित्
ಆತ್ಮವಿತ್
संसारं तीर्त्वा
ಸಂಸಾರಂ ತೀರ್ತ್ವಾ
ब्रह्मानन्दमिहैव
ಬ್ರಹ್ಮಾನಂದಮಿಹೈವ
प्राप्नोति ।
ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ।
तरति
ತರತಿ
शोकमात्मवित्
ಶೋಕಮಾತ್ಮವಿತ್
इति श्रुतेः ।
ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃ ।
तनुं त्यजतु
ತನುಂ ತ್ಯಜತು
वा
ವಾ
काश्यां
ಕಾಶ್ಯಾಂ
श्वपचस्य गृहेऽथ वा ।
ಶ್ವಪಚಸ್ಯ ಗೃಹೇಽಥ ವಾ ।
ज्ञानसम्प्राप्तिसमये
ಜ್ಞಾನಸಂಪ್ರಾಪ್ತಿಸಮಯೇ
मुक्ताऽसौ
ಮುಕ್ತಾಽಸೌ
विगताशयः ।
ವಿಗತಾಶಯಃ ।
इति स्मृतेश्च ।
ಇತಿ ಸ್ಮೃತೇಶ್ಚ ।
इति
ಇತಿ
श्रीशङ्करभगवत्पाद
ಶ್ರೀಶಂಕರಭಗವತ್ಪಾದ
आचार्यप्रणीतः
ಆಚಾರ್ಯಪ್ರಣೀತಃ
तत्त्वबोधप्रकरणं
ತತ್ತ್ವಬೋಧಪ್ರಕರಣಂ
समाप्तम् ।
ಸಮಾಪ್ತಂ ।
ಈ ಮೊದಲೇ ವಿಮೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರತಕ್ಕಂತಹ , ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಅರಿತಿರುವ ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನಿಯು, ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಸಲೀಸಾಗಿ ತೊರೆಯುತ್ತಾನೆ. ಆತನ ದೇಹತ್ಯಾಗವು ಕಾಶಿಯಲ್ಲಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅಥವಾ ನಾಯಿಯನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಚಂಡಾಲನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತದೆಯೋ ಅದು ಅಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತದೆ.
ಶೃತಿಗಳು ಹೀಗೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತವೆ:- ಯಾರು ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಅರಿತುಕೊಂಡಿರುತ್ತಾನೆಯೋ ಅವನು ಎಲ್ಲ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಗೂ ಅತೀತನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.
ಅಂತೆಯೇ ಸ್ಮೃತಿಗಳು ಹೀಗೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತವೆ:- ಮುಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದವನು, ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದುವ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ, ತನ್ನ ಕರ್ಮಫಲಗಳಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ.
ಹಾಗಾಗಿ ಆತನು ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಕಾಶಿಯಲ್ಲೇ ತ್ಯಜಿಸಲಿ ಅಥವಾ ನಾಯಿಯನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಚಂಡಾಲನ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ತ್ಯಜಿಸಲಿ, ಅದು ಅಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತದೆ.
ಇಲ್ಲಿಗೆ ಶಂಕರ ಭಗವತ್ಪಾದಾಚಾರ್ಯರು ರಚಿಸಿದ ತತ್ವಬೋಧ ಪ್ರಕರಣವು ಸಮಾಪ್ತಿಯಾಯಿತು.
ಕೃಷ್ಣಾರ್ಪಣಮಸ್ತು
Aparoksanubhuti
SIDDHI
APAROKSHAANUBHUTI
Shankara begins the text of Tattve Bodha with an Invocation:
वासुदेवेन्द्रयोगीन्द्रं
ವಾಸುದೇವೇಂದ್ರಯೋಗೀಂದ್ರಂ
नत्वा ज्ञानप्रदं गुरुम् ।
ನತ್ವಾ ಜ್ಞಾನಪ್ರದಂ ಗುರುಂ।
मुमुक्षूणां हितार्थाय
ಮುಮುಕ್ಷೂಣಾಂ ಹಿತಾರ್ಥಾಯ
तत्त्वबोधोभिधीयते ॥
ತತ್ತ್ವಬೋಧೋಭಿಧೀಯತೇ ।।
ಸಿದ್ಧಿ
ಆತ್ಮ ಶೋಧನೆಯ ಮೂಲಕ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ಸಿದ್ಧಿ
ಶಂಕರರ “ತತ್ವಬೋಧ “ದಿಂದ ನಾವು ಏನನ್ನು ಅರಿತಿರುವೆವು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಪುನರಾವಲೋಕನವನ್ನು ಮಾಡೋಣ.
ತತ್ಚಬೋಧದ ಪಾಠವು ಒಂದು ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ಮೂಲಕ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.
ಪರಮಾತ್ಮನಾದ, ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಯೋಗಿಯಾದ, ಗುರುವಿನಂತೆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸುವಂತಹನಾದ ವಾಸುದೇವೇಂದ್ರನಿಗೆ ನನ್ನ ವಂದನೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾ, ಮೋಕ್ಷದ ಉತ್ಕಟವಾದ ಅಭಿಲಾಷೆ ಉಳ್ಳವರಿಗಾಗಿ, ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯ ಜ್ಞಾನವಾದ ತತ್ವಬೋಧವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.
ಈ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯ ನಂತರ, ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಹೊಂದಬೇಕೆಂಬ ಅಭಿಲಾಷೆಯುಳ್ಳವನು, “ಸಾಧನ ಚತುಷ್ಟಯಂ”ನಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿರುವ ಅರ್ಹತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು ಅರಿತುಕೊಂಡೆವು.
ಆಮೇಲೆ ಸತ್ಯ ಅಥವಾ ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿನ ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವನು ನಿರತನಾಗಬೇಕು.
ಈ ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರಣೆಯು, ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಮೂರು ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
೧. ಅಹಂ: ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಆತ್ಮ ಅಥವಾ ಜೀವಾತ್ಮ.
೨. ಇದಂ: ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಕಸನ; ಹಾಗೂ ಮಾಯೆಯ ಪಾತ್ರ ಮತ್ತು
೩. ತತ್ : ಈಶ್ವರ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬ್ರಹ್ಮನ್.
ಅಲ್ಲಿಂದ ನಮ್ಮ ವಿಚಾರ ಮಂಥನವು, ಜೀವ ಮತ್ತು ಈಶ್ವರನ ಅವ್ಯಕ್ತ ಅನನ್ಯತೆಯ ಪರಿಶೀಲನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಪಾದನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ.
ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ:
ಬ್ರಹ್ಮ ಸತ್ಯಂ
ಜಗತ್ ಮಿಥ್ಯ ಮತ್ತು
ಜೀವೋ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ನಾ ಪರಾಃ
ಅಂದರೆ:
ಬ್ರಹ್ಮನು ಸತ್ಯ.
ಈ ಜಗತ್ತು ಒಂದು ಮಾಯೆ, ಮತ್ತು
ಜೀವ, ಅಂದರೆ ವ್ಯಕ್ತಿರೂಪದ ಆತ್ಮನು ಬ್ರಹ್ಮನಲ್ಲದೆ ಬೇರೇನೂ ಅಲ್ಲ.
ಈ ಅನನ್ಯತೆಯನ್ನು
ತತ್ ತ್ವಂ ಅಸಿ: ಅದು ನೀನು ಆಗಿರುವೆ; ಎಂಬ ಮಹಾವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಅನ್ವೇಷಕನು ಈ ಮಹಾವಾಕ್ಯವನ್ನು “ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮಿ” ಎಂಬ ವಾಕ್ಯದ ಅನ್ವಯ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
ಅದರೊಂದಿಗೆ “ಸರ್ವಂ ಖಲು ಇದಂ ಬ್ರಹ್ಮ” ಅಂದರೆ “ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಏಕತೆ” ಎಂಬ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನೂ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
“ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಅಸ್ಮಿ” ಮತ್ತು “ಸರ್ವಂ ಖಲು ಇದಂ ಬ್ರಹ್ಮ” ಎಂಬ ಎರಡು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ಅನ್ವೇಷಕನು ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಅತನು “ಜೀವನ್ಮುಕ್ತ” ನಾಗುತ್ತಾನೆ.
ಸಿದ್ಧಾಂತ
ತತ್ ತ್ವಂ ಅಸಿ,
ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮಿ
ಸರ್ವಂ ಖಲು ಇದಂ ಬ್ರಹ್ಮ,
ಎಂಬ ಈ ಹೇಳಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಜ್ಞಾನದ ತಿರುಳನ್ನು “ತತ್ವ ಬೋಧ”ವು ಸಿದ್ಧಾಂತ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.
ಕ್ರಮಬದ್ಧತೆ
ಸತ್ಯದೆಡೆಗೆ ತಲುಪಲು ಬೇಕಾದ ಕ್ರಮಬದ್ಧತೆಯ ವಿಚಾರವನ್ನು ತತ್ವಬೋಧದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೇಗೆ ಬೆಳಕಿನ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಒಂದು ವಸ್ತುವು ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲವೋ, ಹಾಗೆಯೇ ವಿಚಾರದ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನವು ಸಿದ್ಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ಇದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.
ಸತ್ಯ ಅಥವಾ ಜ್ಞಾನ ಎಂಬುದನ್ನು ಅವಿದ್ಯೆ ಅಥವಾ ಅಜ್ಞಾನ ಎಂಬ ಪರದೆಯ ಹಿಂದೆ ಅಡಗಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಆದುದರಿಂದ ವಿವೇಕ ಮತ್ತು ವಿಚಾರದಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ಬೆಳಕಿನ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅಜ್ಞಾನವನ್ನು ತೊಲಗಿಸಿ, ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿ ಅನ್ವೇಷಕನು ಸತ್ಯವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಬೇಕು.
67.
Drg – Drsya Viveka: The Seer -Seen Distinction
Before we go to discuss the spiritual practices, let us look at
a very important skill that is found introduced in the Text of
Drg – Drsya Viveka, probably authored by Shankara.
रूपं दृश्यं लोचनं दृक् तद्दृश्यं दृक्तु मानसम् ।
दृश्या धीवृत्तयः साक्षी दृगेव न तु दृश्यते ॥ १॥
ರೂಪಂ ದೃಶ್ಯಂ ಲೋಚನಂ ದೃಕ್ ತದ್ದೃಶ್ಯಂ ದೃಕ್ತು ಮಾನಸಂ ।
ದೃಶ್ಯಾ ಧೀವೃತ್ತಯಃ ಸಾಕ್ಷೀ ದೃಗೇವ ನ ತು ದೃಶ್ಯತೇ।। । ।।
रूपं दृश्यं लोचनं दृक् :
ರೂಪಂ ದೃಶ್ಯಂ ಲೋಚನಂ ದೃಕ್:
the Form is perceived and the Eye is its perceiver;
तद्दृश्यं दृक्तु मानसम् ।
ತದ್ದೃಶ್ಯಂ ದೃಕ್ತು ಮಾನಸಂ ।
That Eye is perceived and the Mind is its perceiver;
दृश्या धीवृत्तयः
ದೃಶ್ಯಾ ಧೀವೃತ್ತಯಃ:
the Mind with its modifications is perceived and
the Witness (Self) is truly the perceiver;
साक्षी दृगेव न तु दृश्यते
ಸಾಕ್ಷೀ ದೃಗೇವ ನ ತು ದೃಶ್ಯತೇ
but the Witness is not perceived by anyone else.
ದೃಗ್ – ದೃಶ್ಯ ವಿವೇಕ: ವೀಕ್ಷಕ – ದೃಶ್ಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ
ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮೊದಲು ನಾವು, ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ರಚನೆ ಎನ್ನಲಾದ “ದೃಗ್ – ದೃಶ್ಯ ವಿವೇಕ” ಎಂಬ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾದ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದ “ಚಾತುರ್ಯ”ವನ್ನು, ಅವಲೋಕಿಸೋಣ.
ರೂಪ ಅಥವಾ ಆಕೃತಿಯು ಅವಲೋಕಿಸಲ್ಪಡುವುದು ಮತ್ತು ಕಣ್ಣು ಅದರ ಅವಲೋಕನವನ್ನು ಮಾಡುವಂತಹುದು;
ಆ ಕಣ್ಣು ಅವಲೋಕಿಸಲ್ಪಡುವುದು ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು ಆ ಕಣ್ಣಿನ ಅವಲೋಕನವನ್ನು ಮಾಡುವಂತಹುದು;
ಮಾರ್ಪಾಟಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮನಸ್ಸು ಅವಲೋಕಿಸಲ್ಪಡುವುದು ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷೀಭೂತವಾದ ಆತ್ಮವು ನಿಜವಾಗಿ ಮನಸ್ಸಿನ ಅವಲೋಕನವನ್ನು ಮಾಡುವಂತಹುದು.
ಆದರೆ ಸಾಕ್ಷಿಯು ಯಾರಿಂದಲೂ ಅವಲೋಕಿಸಲು ಆಗದೆ ಇರತಕ್ಕಂತಹುದು.
ಇಲ್ಲಿ ಆಕೃತಿ ಎನ್ನುವಂತಹುದು ಹೂವು, ಪುಸ್ತಕ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಂತೆಯೇ ಎಲ್ಲ ಇಂದ್ರಿಯ ಗ್ರಾಹ್ಯ ವಸ್ತುಗಳು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಕಣ್ಣು ಎನ್ನುವಂತಹುದು ಕಿವಿ, ಚರ್ಮ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ನಾಲಿಗೆ ಎಂಬ ಉಳಿದ ಎಲ್ಲ ಗ್ರಹಣೇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಪೇಕ್ಷವಾಗಿ ಕಣ್ಣು ಎಂಬುದು ಒಂದು ಗ್ರಹಣೇಂದ್ರಿಯವಷ್ಟೇ ಆಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಕಣ್ಣಿನ ನೋಟವನ್ನು ಮನಸ್ಸು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮನಸ್ಸು ಗ್ರಹಣೇಂದ್ರಿಯಗಳೊಡನೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರಬೇಕು. ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಆಕೃತಿಗಳ ರೂಪವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧಿ, ಚಿತ್ತ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಆತ್ಮ ಅಥವಾ ಅಂತರಾತ್ಮನು ಅಂತಿಮ ವೀಕ್ಷಕನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಆತ್ಮನನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ವೀಕ್ಷಕನು ಇರುವುದಿಲ್ಲ.
ಈ ವಿಧದ ತರ್ಕವು ಆತ್ಮನೊಂದಿಗೆ ಅನಾತ್ಮನನ್ನು ತುಲನೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅತಿಶಯವಾಗಿ ಹರಿತಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಆತ್ಮ ಶೋಧನೆ
ವಿವೇಚನಾತ್ಮಕ ವಿಚಾರಣೆಯ ಫಲಿತವಾದ ಜ್ಞಾನವು – ವಿಚಾರಗಳ ಸಮೂಹವು – ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಠ ಅನುಭವದಲ್ಲಿ ಮಾಗಬೇಕು. “ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮಿ” ಎಂಬ ವಿಚಾರವು, ಆತ್ಮ ವಿವೇಚನೆಯೆಂಬ ಸಾಧನದಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಠ ಸಿದ್ಧಿಯ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದಬೇಕು. ಈ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಅನುಭವವು “ಅಪರೋಕ್ಷಾನುಭೂತಿ” ಎಂದೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಇದು ಎರಡು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಜರುಗುತ್ತದೆ.
1. ಇದು ಅಲ್ಲ ಎಂಬುದರ ನಿರಾಕರಣೆಯಿಂದ.
ಇದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರುವ “ನೇತಿ – ನೇತಿ” ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.
ಇದು ಅಲ್ಲ, ಇದು ಅಲ್ಲ – ಎನ್ನುವ ವಿಧಾನ.
2. ಇದು ಯಾವುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ.
69.
SOME EXAMPLES
NEGATION
ಯಂ ನೇತಿ ನೇತಿ ವಚನೈಃ ನಿಗಮಾ ಅವೋಚುಃ
ತಂ ದೇವ ದೇವಂ ಅಜಂ ಅಚ್ಯುತಂ ಆಹುರಗ್ರ್ಯಂ II 2 II
ತತ್ ಬ್ರಹ್ಮ ನಿಷ್ಕಲಮಹಂ ನ ಚ ಭೂತಸಂಘಃ
a. Nirvaana Shatkam
मनोबुद्ध्यहङ्कार चित्तानि नाहं
न कर्णं न जिह्वा न च घ्राणनेत्रे ।
न च व्योम भूमिर्न तेजो न वायुः
चिदानन्दरूपः शिवोऽहम् शिवोऽहम् ॥१॥
ಮನೋ ಬುಧ್ಯಹಂಕಾರ ಚಿತ್ತಾನಿ ನಾಹಂ
ನ ಕರ್ಣಂ ನ ಜಿಹ್ವಾ ನ ಚ ಘ್ರಾಣನೇತ್ರೇ |
ನ ಚ ವ್ಯೋಮ ಭೂಮಿರ್ನ ತೇಜೋ ನ ವಾಯುಃ
ಚಿದಾನಂದ ರೂಪಃ ಶಿವೋಹಂ ಶಿವೋಹಂ || 1 ||
Dasa Sloki is another example:
न भूमिर्न तोयं न तेजो न वायुः
न खं नेन्द्रियं वा न तेषां समूहः ।
अनेकान्तिकत्वात् सुषुप्त्येकसिद्धः
तदेकोऽवशिष्टः शिवः केवलोऽहम् ॥
ನ ಭೂಮಿರ್ನ ತೋಯಂ ನ ತೇಜೋ ನ ವಾಯುಃ
ನ ಖಂ ನೇಂದ್ರಿಯಂ ವಾ ನ ತೇಷಾಂ ಸಮೂಹಃ ।
ಅನೇಕಾಂತಿಕತ್ವಾತ್ ಸುಷುಪ್ತ್ಯೇಕಸಿದ್ಧಃ
ತದೇಕೋಽವಶಿಷ್ಟಃ ಶಿವಃ ಕೇವಲೋಽಹಮ್ ॥1॥
ಸಿದ್ಧಿ
ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳು
ನಿರಾಕರಣೆ
ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು “ಪ್ರಾತಃ ಸ್ಮರಣ ಸ್ತೋತ್ರಂ”ನಲ್ಲಿ ನಿರಾಕರಣೆಯ ವಿಚಾರದ ಬಗೆಗಿನ ಎರಡೂ ವಿಷಯಾಂಶಗಳ ಮೇಲೆ, ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕವಾದ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ನಾವೀಗ ಸ್ಮರಿಸೋಣ.
ಯಂ ನೇತಿ ನೇತಿ ವಚನೈಃ ನಿಗಮಾ ಅವೋಚುಃ
ತಂ ದೇವ ದೇವಂ ಅಜಂ ಅಚ್ಯುತಂ ಆಹುರಗ್ರ್ಯಂ II 2 II
“ಇದು ಅಲ್ಲ, ಇದು ಅಲ್ಲ’ ಎಂಬ ಭಾವವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವ ಆತನನ್ನು ಅಂದರೆ ಸಮಸ್ತ ದೇವತೆಗಳ ದೇವನೂ, ಜನ್ಮರಹಿತನೂ, ಅಚ್ಯುತನೂ ಮತ್ತು ಅಗ್ರೇಸರನೂ ಆದ ಆ ಭಗವಂತನನ್ನು ನಾನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತೇನೆ.
ತತ್ ಬ್ರಹ್ಮ ನಿಷ್ಕಲಮಹಂ ನ ಚ ಭೂತಸಂಘಃ
ಇದು ಸನಾತನ ಮತ್ತು ಚಿರಂತನ.
ಆ ಬ್ರಹ್ಮನು ನಾನೇ; ಕೇವಲ ಪಂಚಭೂತಗಳಿಂದಾದ ಮೂಲಧಾತುಗಳ ಮೂಟೆಯು ನಾನಲ್ಲ ಎಂದು ನನಗೆ ನಾನೇ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ.
ಈ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಬಹಳ ಪ್ರಬಲವಾದ ನಿರಾಕರಣೆಗಳ, ಮತ್ತೆರಡು ಸ್ತೋತ್ರಗಳು ನಮ್ಮಲ್ಲಿವೆ.
(I) ನಿರ್ವಾಣ ಷಟ್ಕಂ
ಮನಸ್ಸು, ಬುದ್ಧಿ, ಚಿತ್ತ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರ – ಇವು ಯಾವುದೂ ನಾನಲ್ಲ. ಹಾಗೆಯೇ ಶ್ರವಣಕ್ಕಾಗಿ, ರುಚಿಗಾಗಿ, ವಾಸನೆಗಾಗಿ ಮತ್ತು ನೋಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಇರುವ ಗ್ರಹಣೇಂದ್ರಿಯಗಳು
ನಾನಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಪಂಚಭೂತಗಳಾದ ಆಕಾಶ, ಭೂಮಿ, ವಾಯು, ಜಲ ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿಯೂ ನಾನಲ್ಲ.
ಆದರೆ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಮತ್ತು ಚಿದಾನಂದ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಶಿವ ನಾನು. ಶಿವನೊಬ್ಬನೇ ನಾನು: ನಾನೇ ಶಿವನು.
ಮತ್ತೊಂದು ಉದಾಹರಣೆ “ದಶಶ್ಲೋಕಿ”
ನಾನು ಭೂಮಿಯಲ್ಲ, ನೀರೂ ಅಲ್ಲ, ಅಗ್ನಿಯೂ ನಾನಲ್ಲ, ತೇಜಸ್ಸು, ವಾಯು, ಆಕಾಶವೂ ಅಲ್ಲ, ನಾನು ಇಂದ್ರಿಯ ಜ್ಞಾನವೂ ಅಲ್ಲ ಅಥವಾ ಇವುಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಮೂಹವೂ ಅಲ್ಲ. ಅವುಗಳನ್ನು ನಾನು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತೇನೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವೆಲ್ಲವೂ ಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಅನಿತ್ಯ. ಆ ಕಾರಣದಿಂದ ಆತ್ಮನ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಸುಷುಪ್ತಿ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಿವಾದವಾಗಿ ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇತರ ವಸ್ತುಜ್ಞಾನವಿಲ್ಲದೆ ಏಕಜ್ಞಾನರೂಪದಲ್ಲಿ ಉಳಿದವನು ನಾನು. ನಾನೇ ಶಿವ, ಪರಿಶುದ್ಧ ಮತ್ತು ಶುಭಕಾರಕವಾದ ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ನಾನು. ಕೇವಲ ಶಿವನೇ ನಾನು.
70.
AFFIRMATION
तस्याः शिखाया मध्ये परमात्मा व्यवस्थितः ।
स ब्रह्म स शिवः स हरिः सेन्द्रः सोऽक्षरः परमः स्वराट् ॥
ತಸ್ಯಾಃ ಶಿಖಾಯಾ ಮಧ್ಯೇ ಪರಮಾತ್ಮಾ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ ।
ಸ ಬ್ರಹ್ಮ ಸ ಶಿವಃ ಸ ಹರಿಃ ಸ ಇಂದ್ರಃ ಸೋಽಕ್ಷರಃ ಪರಮಃ ಸ್ವರಾಟ್ ।।
Also as in Purusha Suktam and Sree Suktam which affirm the Glory and Splendour of the
Manifest Form of the Truth or Brahman.
The opening slokas of Sri Vishnu Sahasra Naama, for instance, positively affirm and glorify the Creator like this:
विश्वं विष्णुर्वषट्कारो भूतभव्यभवत्प्रभुः ।
भूतकृद्भूतभृद्भावो भूतात्मा भूतभावनः ॥ १॥
ವಿಶ್ವಂ ವಿಷ್ಣುರ್ವಷಟ್ಕಾರೋ ಭೂತಭವ್ಯಭವತ್ಪ್ರಭುಃ ।
ಭೂತಕೃದ್ಭೂತಭೃದ್ಭಾವೋ ಭೂತಾತ್ಮಾ ಭೂತಭಾವನಃ ॥ 1॥
पूतात्मा परमात्मा च मुक्तानां परमा गतिः ।
अव्ययः पुरुषः साक्षी क्षेत्रज्ञोऽक्षर एव च ॥ २॥
ಪೂತಾತ್ಮಾ ಪರಮಾತ್ಮಾ ಚ ಮುಕ್ತಾನಾಂ ಪರಮಾ ಗತಿಃ ।
ಅವ್ಯಯಃ ಪುರುಷಃ ಸಾಕ್ಷೀ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೋಽಕ್ಷರ ಏವ ಚ ॥ 2॥
ದೃಢೀಕರಣ
ಸತ್ಯದ ದೃಢೀಕರಣವನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಬಹುದು.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
ಮೊದಲಿಗೆ ನಾರಾಯಣ ಸೂಕ್ತದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿರುವಂತೆ, ಹೃದಯಗಳ ಹೃದಯವಾದ ಹೃದಯ ಕಮಲದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೈವಿಕ ಕಿಡಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸಿ ಇರಿಸಬೇಕು.
ಜೀವದ ಅಂದರೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿರುವ ಬೆಂಕಿಯ ಕೆನ್ನಾಲಿಗೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಂಡ ಮತ್ತು ಯೋಗ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸತ್ಯವಾಗಿ ಈತನೇ ಬ್ರಹ್ಮ, ಶಿವ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಇಂದ್ರ. ಈತನು, ಅವಿನಾಶಿ ಮತ್ತು ಅಪಾರವಾದ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಭೆಯುಳ್ಳವನು. ಈತನೇ ಪವಿತ್ರವಾದ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಆತನನ್ನು ಕುರಿತು ನಾನು ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತೇನೆ.
ಅಂತೆಯೇ ಶ್ರೀಸೂಕ್ತ ಮತ್ತು ಪುರುಷಸೂಕ್ತದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವಂತೆ ವ್ಯಕ್ತರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಸತ್ಯದ ಅಥವಾ ಬ್ರಹ್ಮನ, ವೈಭವ ಮತ್ತು ಭವ್ಯತೆಯನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಶ್ರೀ ವಿಷ್ಣುಸಹಸ್ರನಾಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ಲೋಕಗಳು, ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನ ಭವ್ಯತೆಯನ್ನು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಧನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದೃಢೀಕರಿಸುತ್ತವೆ.
ಈತನೇ ವಿಶ್ವ, ಸಮಸ್ತ ಜಗತ್ತು.
ಈತನೇ ವಿಷ್ಣು, ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ, ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲೆಡೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿ ತಾನೇ ಸ್ವಯಂಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿರುವಾತ.
ಈತನೇ ಸಮಸ್ತ ಜಗತ್ತನ್ನು ತನ್ನ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡಿರುವಾತ.
ಈತನೇ ಸನಾತನ, ಶಾಶ್ವತನಾದ ಒಡೆಯ : ಕಾಲದ ಮಾಲೀಕ: ಭೂತ, ವರ್ತಮಾನ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯತ್ ಕಾಲಗಳ ಅಧಿಪತಿ
ಈತನೇ ಚರಾಚರಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಆಧಾರಸ್ಥಂಭ.
ಈತನೇ ನಿಷ್ಕಳಂಕ ಅಸ್ತಿತ್ವ: ಭವ್ಯತೆಯ ಪರಮಶ್ರೇಷ್ಠ.
ಈತನೇ ಅಂತರ್ಯಾಮಿ : ಎಲ್ಲೆಡೆ ನೆಲೆಸಿರುವಾತ ಮತ್ತು ಸಕಲವೂ ಈತನಲ್ಲಿಯೇ ಅವಿರ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ.
ಈತನನ್ನು ನಾನು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತೇನೆ : ಈತನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತೇನೆ; ಈತನನ್ನು ನಾನು ವಂದಿಸುತ್ತೇನೆ; ಈತನನ್ನು ನಾನು ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತೇನೆ.
ಈತನೇ ಪರಮಾತ್ಮಾ, ಶ್ರೇಷ್ಠಾತ್ಮಾ, ಶುದ್ಧವಾದ ಮೂಲತತ್ವರೂಪಿ.
ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಬಯಸುವ ಆತ್ಮಗಳಿಗೆ ಈತನೇ ಪ್ರಧಾನ ಲಕ್ಷ್ಯವಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.
ಈತನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಶಾಶ್ವತ ಆಶ್ರಯವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ದೈವಿಕ ಸಮಕ್ಷಮದ ಅನುಭಾವವನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಹೊಂದುವಂತೆ ಮಾಡುವಾತ ಈತ.
ಭಕ್ತರ ಉಪಾಸನೆಯಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತನಾಗಿ ತನ್ನ ಸಮ್ಮುಖದ ಆನಂದವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸುವವನು ಈತ.
ತನ್ನ ಭಕ್ತರನ್ನು ಹರಸಲು ಬೇಕಾದಂತಹ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಅರಿತಿರುವಾತ ಈತ
ಮತ್ತು ಈತನ ಅಪರಿಮಿತ ಭವ್ಯತೆಯು ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಅಕ್ಷಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
71.
INTERNALISATION
Setting apart all the Negations, we can try to internalize the Positive and Affirmative approaches to the Truth, with the help of a Stotram like Shiva Maanasa Puja.
Let us shift the field of practice to the space in our Hrudaya, at the central region in the chest. It is a sacred space preferred by the Yogis for contemplation and meditation.
योगिहृद्ध्यानगम्यं
“yogi hruddhyaana gamyam”
“ಯೋಗಿ ಹೃದ್ಧ್ಯಾನ ಗಮ್ಯಮ್”
ಅಂತರೀಕರಣ
ಎಲ್ಲ ನಿರಾಕರಣೆಗಳನ್ನೂ ಪಕ್ಕಕ್ಕಿಟ್ಟು, ನಾವು “ಶಿವಮಾನಸ ಪೂಜೆ” ಯಂತಹ ಸ್ತೋತ್ರದ ಸಹಾಯದಿಂದ, ಸತ್ಯದೆಡೆಗಿನ ಧನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ನಿಶ್ಚಯಾರ್ಥಕ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅಂತರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬಹುದು.
ನಮ್ಮ ವಕ್ಷಸ್ಥಳದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ, ಹೃದಯದಲ್ಲಿನ ಜಾಗದೆಡೆಗೆ ನಮ್ಮ ಕಾರ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸೋಣ.
ಧ್ಯಾನಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನದ ಅನುಸಂಧಾನಕ್ಕಾಗಿ ಯೋಗಿಗಳು ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳ ಅದು
ಯೋಗಿ ಹೃದ್ಧ್ಯಾನ ಗಮ್ಯಮ್
ಆತನನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯೋಗಿಗಳು ತಮ್ಮ ಹೃದಯಗಳಲ್ಲಿಆತನನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನು “ಹೃದಯ ಕಮಲ” ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ತೈತ್ತರೀಯ ಉಪನಿಷತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.
“ಅಮರನೂ ಮತ್ತು ಕಾಂತಿಯುಕ್ತನೂ ಆಗಿರುವ, ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಳ್ಲಬಲ್ಲವನೂ ಆಗಿರುವ ಈ ಪುರುಷನು, ಹೃದಯದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಇರುವನು.
“ಆತ್ಮಾತ್ವಂ ಗಿರಿಜಾ ಮತಿಃ ಸಹಚರಾಃ ಪ್ರಾಣಾಃ ಶರೀರಂ ಗೃಹಂ”
ಎಂದು ನಾವು ದೃಢವಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತೇವೆ.
“ಶಂಭೋ, ನಿಶ್ಚಯವಾಗಿಯೂ ನೀನೇ ನನ್ನ ಆತ್ಮ”
72.
Spiritual Practices
ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳು
ನಾವೀಗ ಅನುಭೂತಿಯಿಂದ ಆಚರಣೆಯೆಡೆಗೆ ಮುಂದುವರೆಯೋಣ. ಅಂದರೆ ಶ್ರವಣ, ಮನನ ಮತ್ತು ನಿದಿಧ್ಯಾಸನದ ಕಡೆಗೆ ಗಮನ ಹರಿಸೋಣ.
(1.)ಶ್ರವಣ
ಗುರುವಿನಿಂದ ಪಡೆದ ಬೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಮುಕ್ಷು ಅಂದರೆ ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಬಯಸುವವನು, ಓದುವುದರ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ಕೇಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
(2) ಮನನ
ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಬೋಧನೆಯನ್ನು ಕೇಳಿದ ನಂತರ ಅಥವಾ ಓದಿದ ನಂತರ, ಸಾಧಕನು ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ ದೊರೆತು, ಮತ್ತು ಸತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ತನಗೆ ಮನದಟ್ಟಾಗಿದೆಯೆಂಬ ಭಾವ ಬರುವವರೆಗೂ, ಸತ್ಯ ಅಥವಾ ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕು.
ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಧಕನು ನಿದಿಧ್ಯಾಸನವನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.
“ನಿದಿಧ್ಯಾಸನ” ಎಂದರೆ ಆಳವಾದ ಅಥವಾ ಗಾಢವಾದ ಧ್ಯಾನ ಎಂಬುದಾಗಿ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಈ ಬಗ್ಗೆ ಶಂಕರರು ತಮ್ಮ “ಅಪರೋಕ್ಷಾನುಭೂತಿ” ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರವಾದ ಒಂದು ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.
ತನ್ನ ನಿಜವಾದ ಆಂತರ್ಯವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧಕನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
ಸಾಧಕನನ್ನು ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿಯೆಡೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುವ 15 ಹಂತಗಳನ್ನು ಶಂಕರರು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.
73.
ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿ
“ಜೀವನ್ಮುಕ್ತ” ನನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾ ಶಂಕರರು, ತಮ್ಮ “ತತ್ವ ಬೋಧ” ಎಂಬ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ “ಸಮಾಧಿ” ಎಂಬ ಅಂಶದ ಬಗೆಗೆ ಬರಿಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನಷ್ಟೇ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
“ಸಮಾಧಿ ದಶಾ ಸಂಪನ್ನಂ” ಅಂದರೆ “ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದವನು” ಎಂದು ಶಂಕರರು ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನನ್ನು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಸಮಾಧಿ ಎಂಬ ಶಬ್ದದ ಅರ್ಥದ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಲು ಬೇಕಾದ ಸಾಧನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಶಂಕರರು ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅವರ “ಅಪರೋಕ್ಷಾನುಭೂತಿ” ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಸಮಾಧಿ ಎಂಬ ಶಬ್ದವು ನಮಗೆ, ಪತಂಜಲಿಯು ತನ್ನ “ಅಷ್ಟಾಂಗ ಯೋಗ” ದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿರುವ ಎಂಟು ಆಚರಣೆಗಳಾದ ಯಮ, ನಿಯಮ,ಆಸನ, ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ, ಪ್ರತ್ಯಾಹಾರ, ಧಾರಣ, ಧ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಸಮಾಧಿ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ.
ಪತಂಜಲಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಯೋಗ ಎನ್ನುವುದು “ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಏಳುವ ವಿಚಾರಗಳ ಅಲೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು” ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.
ಯಾವಾಗ ವಿಚಾರಗಳ ಅಲೆಗಳು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಮನಸ್ಸು ಸರೋವರದಂತೆ ಶಾಂತವಾಗುತ್ತದೆಯೋ, ಆಗ ಚಿತ್ತೈಕಾಗ್ರತೆಯ ಗುರಿಗೆ ಅನುರೂಪವಾದುದನ್ನು ಅದು ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಷ್ಟಾಂಗ ಯೋಗದಲ್ಲಿ ಈ ಏಕತಾನತೆಯನ್ನೇ ಸಮಾಧಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆ, ಅದ್ವೈತಯೋಗ ಅಥವಾ ರಾಜಯೋಗ ಅಥವಾ ಜ್ಞಾನಯೋಗದಲ್ಲಿ, ಉಳಿದ ಎಲ್ಲಾ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಬದಿಗಿರಿಸಿ, ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಕುರಿತು ಏಕಾಗ್ರತೆಯಿಂದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವುದನ್ನು ಸಮಾಧಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿಯತ್ತ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಆತ್ಮ ಶೋಧನೆಯ ಆಚರಣೆಗಾಗಿ, ನಾವೀಗ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ರಚಿಸಿರುವ “ಅಪರೋಕ್ಷಾನುಭೂತಿ” ಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಉಲ್ಲೆಖಿಸಿರುವ 15 ಹಂತಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.